نظرات موافقین و مخالفین بیع متقابل

همانگونه که پیش از این بیان شد، بیع متقابل مرسوم ترین نوع قراردادهای نفتی در ایران است که البته همواره با انتقاداتی از سوی صاحب نظران روبه رو بوده است. در ادامه به برخی از این انتقادات و نظرات مخالف و مدافع در این نوع قراردادها پرداخته می شود.

1-   با وجود این­که احتمال وجود نفت در ایران بالاست ولی شرکت­های خارجی «حق ریسک» می­گیرندکه در محاسبه هزینه ارائه خدمات و سرمایه­گذاری لحاظ می­شود و مبلغ آن خصوصاً در حوزه­های مشترک، بالا است.

پاسخ: به طور کلی ریسک به دو عامل سرمایه­گذاری و احتمال عدم موفقیت پروژه باز می­گردد؛ اما تثبیت بیش از پیش موقعیت ایران در سطح جهان و نیز سیاست­های تنش­زدایی دولت، اعتبار بین­المللی کشور را ارتقاء داده و طبق گزارش­های رتبه بندی صندوق بین­المللی پول، کاهش درجه ریسک سرمایه­گذاری در ایران اعلام شده است. در نتیجه مسلماً در برخی از موارد حق ریسک پرداختی به طرف خارجی باید کمتر از گذشته باشد. در مورد ریسک دوم نیز، هر دلیلی که منجر به عدم تولید از میدان مذکور شود بازپرداخت سرمایه­گذار را به تعویق می­اندازد. برای روشن­تر شدن شدن مطلب باید گفت که توسعه­دهنده میدان نفتی با چهار نوع ریسک عدم موفقیت پروژه مواجه است:

ریسک اول، ریسک مخزن است؛ یعنی پیمانکار باید به هدف­هایی که تضمین کرده برسد. مثلاً تضمین کرده به 160 هزار بشکه دست پیدا کند، حال اگر مخزن جواب ندهد و به جای 160 هزار بشکه 100 هزار بشکه تولید شود، بلافاصله 60 درصد از کل بازپرداخت پیمانکار قطع می­شود.

ریسک دوم، ریسک ضروری است؛ یعنی اگر میدان با بمباران، زلزله و یا هر اتفاق دیگری مواجه شود باز پرداختی به پیمانکار صورت نمی­گیرد، حتی اگر 99 یا 100 درصد کار انجام شده باشد.

ریسک سوم، ریسک قیمت تمام شده کار است مثلاً در دارخوین سقف هزینه مورد توافق 548 میلیون دلار تعیین شده، حال اگر به هر دلیلی هزینه کار به 600 میلیون دلار برسد، فقط 548 میلیون دلار از آن بازپرداخت می­شود ولی اگر هزینه تمام شده کمتر باشد شرکت ملی نفت، مجاز به باز پرداخت رقم کمتر است.

ریسک چهارم: ریسک چهارم، ریسک زمان است، یعنی اگر قرار باشد مرحله اول دارخوین 34 ماهه تحویل داده شود آن­گاه طولانی شدن این دوره، نرخ بازگشت سرمایه شرکت خارجی را کاهش می­دهد.

اثر بازگشتی چیست؟

یکی از جنبه­های اساسی که توجه اقتصاددانان انرژی را به خود جلب کرده است، «اثر بازگشتی» یا «Rebound Effect» نامیده می­شود. بهبود کارایی منجر به کاهش هزینه­های مصرف انرژی می­شود. این افزایش راه ناشی از صرفه­جویی در هزینه­های ممکن است موجب استفاده بیشتر از وسایل گردد. این موضوع در مجموع مصرف انرژی را افزایش خواهد تاد. البته اندازه این اثر به نوع کاربرد وسایل بستگی دارد. برای آن دسته از وسایل نظیر یخچال که به طور مستمر از آن­ها استفاده می­شود این مساله مصداق ندارد. این مساله به ویژه زمانی حائز اهمیت است که هدف از کاهش مصرف انرژی، اجرای یک برنامه زیست محیطی است. در غیر این صورت، تصمیم مصرف­کننده برای استفاده بیشتر از وسایل مصرف کننده انرژی کاملا منطقی است. برای مثال، در برخی از موارد برنامه­هایی که به منظور افزایش کارایی اجاق­های با سوخت چوب اجرا شده و هدف آن کاهش مصرف چوب بوده است، موجب افزایش مصرف چوب گردیده است. زیرا مصرف کنندگان درآمد حاصل از بهبود کارایی را صرف پخت و پز بیشتر نموده­اند.

دیپلماسی انرژی ایران و روسیه: زمینه های همگرایی و واگرایی

بحث دیپلماسی انرژی از مهم ترین مباحثی است که در حوزه دنیای امروز مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. متاسفانه به دلیل عدم توجه جدی به این حوزه در کشور، این مقوله مورد غفلت واقع شده و به قوت چندانی نرسیده است. یکی از مقالات خوبی که در این زمینه نوشته شده است بررسی دیپلماسی انرژِی ایران و روسیه است که توسط دکتر مسعود اسلامی تهیه شده است و در نشریه راهبرد، شماره 64 قابل دسترسی است. در چکیده این مطلب آمده است:

مقاله حاضر سه پرسش کلیدی مرتبط با یکدیگر را دنبال می کند: مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی چیست؟ مولفه ها، فرصت ها و چالش های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه کدام اند؟ چه زمینه هایی برای همگرایی و واگرایی بین ایران و روسیه وجود دارد؟ در بخش نخست، با رویکردی نظری، مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد و در بخش دوم با رویکردی تطبیقی و مصداقی، فرصت ها و چالش های فراروی دیپلماسی انرژی در دو کشور ایران و روسیه تشریح و تحلیل می شود و آنگاه زمینه های همکاری و همگرایی بین دو کشور در حوزه انرژی های نفت و گاز و همچنین زمینه های رقابت و واگرایی ناشی از منافع متضاد بین آنها بررسی و ارزیابی می شود و راهکارهایی برای افزایش و تسهیل همکاری و اجتناب از واگرایی ارائه می گردد. تلفیق مباحث نظری و تطبیقی فوق نشان خواهد داد که عوامل تاثیرگذار و مولفه های شکل دهنده دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در ماهیت خود از بستر وسیع تر منطقه ای و جهانی جدا نیست و همان گونه که بر آنها تاثیر می گذارد، از آنها نیز تاثیر می پذیرد. مقاله بر این فرضیه استوار است که دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در سطح دوجانبه همگن و همگرا نیست و علی رغم وجود عوامل و زمینه هایی برای همگرایی، عوامل و زمینه هایی برای واگرایی بین آنها نیز وجود دارد.

السلام علیک یا ابا عبدالله

السلام علیک یا ابا عبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک علیک منی سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار

نفت CPC Blend

با توجه به اینکه انواع مختلف نفت خام وجود دارد که بر اساس شاخص های گوناگون اعم از ترشی و شیرینی، سبکی و سنگین، نقاط ریزش و مواردی از این دست طبقه بندی و قیمتگذاری می شوند، آشنایی با مشخصه های نفت های خام بر اساس استانداردهای مشخص، بسیار مفید است. در آینده برخی از انواع نفت خام و مشخصه های هر یک ذکر خواهد شد.

یکی از انواع نفت خام که در واقع ترکیبی از چند نفت مختلف است CPC BLEND است. این نفت خام، نفتی سبک است که اولین بار در سال 2001 به بازار معرفی شد. در واقع عنوان این نفت خام برگرفته از  Caspian Pipeline Consortium Oil Pipeline است. این نفت خام ترکیبی از 7 نوع نفت مختلف است این نفت های خام که میزان ترکیبشان در نفت نهایی متفاوت است به نام های زیر شناخته می شوند.

  Tengiz،  Aktobe، Kumkol،  Martyshi،  Arman،  Karachaganak، Siberian Light

هر چند که در طی سالهای اخیر تاثیرگذاری نفت تنگیز در نفت نهایی استحصالی بیشتر بوده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این نفت خام می توانید از فایل پاورپوینت زیر استفاده کنید.

 دریافت فایل سایز: 1.97 مگابایت

 

نفت و گاز در برنامه پنجم توسعه

از آنجا که اسناد بالادستی مهم­ترین رویکردهای یک کشور را در حوزه­های گوناگون نشان می­دهند، برنامه پنجم توسعه به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های بالادستی جمهوری اسلامی ایران به بررسی مسائل و سیاست های کلان حوزه نفت و گاز کشور پرداخته است که در ادامه، این بخش از برنامه پنجم توسعه ارائه شده است که البته نیازمند تحلیل­های دقیق است.

       ماده125ـ الف ـ وزارت نفـت مجاز است با ایجاد فضا و شرایط رقابتی، نسبت به صدور پروانه اکتشاف، توسعه و تولید موردنیاز برای بهره‌برداری از حداکثر ظرفیتها برای توسعه میدانهای نفت و گاز و افزایش تولید صیانت‌شده با حفظ ظرفیت تولید سال 1389 تا سقف تولید اضافه روزانه یک‌میلیون بشکه نفت خام و دویست ‌و پنجاه ‌میلیون مترمکعب گاز طبیعی با اولویت میادین مشترک، با تأکید بر توسعه میدان گاز پارس جنوبی، پس از تصویب توجیه فنی و اقتصادی طرحها در شورای اقتصاد و درج در قوانین بودجه سنواتی و نیز مبادله موافقتنامه با معاونت با استفاده از روشهای زیر اقدام نماید:

       1ـ استفاده از انواع روشهای اکتشاف، توسعه، تولید در دوره زمانی معین در میادین نفت و گاز

       تبصره ـ شرایط اساسی این روشها با حفظ حق مالکیت و اعمال تصرفات مالکانه برای دولت در سال اول برنامه با پیشنهاد وزارت نفت تهیه و به تصویب شورای اقتصاد می‌رسد.

       2ـ کارسازی انتشار اوراق مالی ریالی و ارزی در داخل و خارج از کشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط، بدون تضمین دولت

       3ـ استفاده از روش بیع متقابل با رعایت اصول و شرایط موضوع بند (ب) ماده (14) قانون برنامه چهارم توسعه

       تبصره ـ وزارت نفت می‌تواند در طول برنامه نسبت به انعقاد قرارداد توسعه و تولید از کلیة میادین مشترک شناخته شده اقدام و تلاش لازم را به‌عمل آورد.

استراتژی چین برای واردات نفت

چین به عنوان کشوری که از نظر جمعیت بزرگترین کشور دنیا محسوب می­شود توانسته است به عنوان یک اقتصاد توانمند در مقابل اقتصادهای قدرتمند دنیا قد علم کند، این کشور در طی سال­های 2004- 2005 به دومین مصرف­کننده نفت پس از آمریکا تبدیل شد در حالی که در سال 2002 پنجمین تولیدکننده نفت بود. پیشی­بینی شده است که میزان مصرف نفت­ خام چین تا سال 2025 به 11 میلیون بشکه در روز برسد. هر چند که نگرانی فزاینده­ای از سوی مسئولین چینی برای وابستگی کشورشان به نفت وجود دارد ولی در هر صورت، این کشور با رویکردی کاملا استراتژیک در صدد گسترش اقتصاد خویش است. تلاش چین این است که مسیرهای زمینی را برای دستیابی به نفت تقویت کند تا بدین طریق در مقابل آمریکا، که عموما کنترل مسیرهای دریایی را در اختیار دارد، آسیب­پذیری کمتری داشته باشد.

مقاله زیر که گزارشی از یک مطالعه پژوهشی است به بررسی استراتژی چین در واردات نفت می پردازد که می تواند مفید باشد.

 China’s Oil Import Strategies سایز: 309 کیلوبایت

دلایل نوسان قیمت نفت

نوسانات قیمت کالاها، همواره یکی از مهم ترین مسائلی بوده است که اندیشمندان و پژوهشگران حوزه اقتصاد را به خود مشغول ساخته است و از سوی دیگر سیاستگذاران اقتصاد نیز، در تلاشند تا حد امکان این نوسانات را کنترل کنند. نکته جالب توجه این است که از سویی وجود نوسانات در بازار مفید بوده و از سوی دیگر می تواند مشکل آفرین باشد.

با توجه به اهمیت حوزه انرژی به ویژه نفت و گاز در جامعه امروز، نوسانات قیمت نفت و تلاش برای کنترل آن، اهمیت بیشتری یافته است و تاکنون پژوهش های گسترده ای در این زمینه انجام شده است. بررسی علل، آسیب ها و فرصت ها، راهکارهای سیاستی و اجرایی مقابله با این پدیده، یکی از دغدغه های اساسی دولت ها بوده است. 

در پژوهشی که آقای لینچ (2002) تحت عنوان Causes of Oil Price Volatility انجام داده است ضمن بررسی مقوله نوسانات قیمت نفت، به این نتیجه می رسد که نمی توان نوسانات را به طور کامل کنترل کرد هر چند که با راهکارهایی می توان آن را به حداقل رساند. از جمله پیشنهادات ایشان، پاسخ سریع اوپک به نیاز بازار، افزایش اطلاعات از نظر کمی و کیفی و همچنین استفاده از ذخائر استراتژیک است البته خود ایشان در همین مقاله بیان می دارند که به دلیل اینکه ساختار اوپک دارای مشکلات و چالش هایی است اوپک نیز در چندین مرحله در امر قیمتگذاری، تعیین سهم اعضا و اجرایی سازی آن دچار مشکل می باشد لذا همین امر بر پیچیدگی های کنترل نوسانات قیمت نفت می افزاید.

پاورپوینت زیر، گزارش ارائه این مقاله می باشد.

Causes of Oil Price Volatility سایز: 260 کیلوبایت

حکمرانی خوب در صنعت نفت

لزوم توجه به بهره­برداری بهینه از منابع نفت و گاز و به عبارت صحیح­تر، صیانت از مخازن و میادین هیدروکربوری یکی از مهم­ترین مسائلی است که در حوزه مدیریت این منابع مطرح است. تئوری­های گوناگونی در این زمینه مطرح شده است. برخی از این تئوری­ها به صورت خاص به مفاهیم اقتصادی آن توجه داشته­اند ولی در طی سال­های اخیر مفهومی به نام «حکمرانی خوب[1]» مطرح شده است که بسیاری از صاحب­نظران، آن را به عنوان یکی از تئوری­های مهمی به حساب می­آورند که می­تواند در تولید صیانتی از حوزه­های نفت و گاز بسیار موثر باشد. بررسی مفاهیم مربوط به حکمرانی خوب می­تواند به عنوان مقدمه­ای برای شکل­گیری چنین تئوری­ای در نظام حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران باشد.

آشنایی با شرط ثبات در قراردادهای نفتی

منظور از شرط ثبات، تعهدی است که دولت میزبان ضمن قرارداد می پذیرد در طول مدت اجرای قرارداد حق هرگونه تغییر یکجانبه قرارداد و یا فسخ یکطرفه آن را خارج از ضوابط و شروط توافقات فیمابین نداشته باشد. نظرات گوناگونی پیرامون شرط ثبات مطرح شده است که در ادامه به بررسی آن­ها پرداخته می­شود.

نظر اول بیان می­دارد که شرط ثبات در واقع تاکیدی بر اصل لازم الوفاء بودن قرارداد فیمابین است. لذا شاید این شرط ابزار ترجیح اصل لزوم قرارداد بر اصل حاکمیت دائمی ملت ها بر منابع طبیعی محسوب گردد.

نظر دوم را نیز می­توان اینگونه بیان کرد:

1.عملیات نفتی مستقیما با مساله حاکمیت دائمی ملل بر منابع ثروت طبیعی ارتباط دارد.

2.دولت موظف است که از این منابع در راه مصلحت و رفاه ملت به احسن وجه بهره برداری کند.

معرفی دوره اقتصاد انرژی دانشگاه ام آی تی

با توجه به اینکه آشنایی با دوره های بین المللی اقتصاد انرژی می تواند زمینه ای را برای گسترش دانش علاقمندان به این زمینه فراهم اورد، در این بخش به معرفی دوره اقتصاد انرژی دانشگاه MIT پرداخته می شود. 

در معرفی این دوره آمده است:

This course explores the theoretical and empirical perspectives on individual and industrial demand for energy, energy supply, energy markets, and public policies affecting energy markets. It discusses aspects of the oil, natural gas, electricity, and nuclear power sectors and examines energy tax, price regulation, deregulation, energy efficiency and policies for controlling emission.

همانگونه که آمده است، این دوره به ارائه نگرش های کاربردی حوزه های گوناگون عرضه، تامین، بازاریابی و سیاست گذاری انرژی می پردازد. واقعیت این است که سیاستگذاری حوزه انرژی امری پیچیده و میان رشته ای است که با مسائل گوناگون فنی، اقتصادی، حقوقی، خط مشی گذاری عمومی و مسائلی از این دست پیوند خورده است. مباحث حوزه مالیات ها، شدت انرژی، کارایی انرژی و کنترل مصرف تنها بخش اندکی از حوزه های پیش روی این شاخه از دانش می باشد.
هر چند که توجه به حوزه های مربوط به انرژی در جمهوری اسلامی ایران نیز با تاخیر شروع شده است ولی تلاش گسترده و همه جانبه در این زمینه می تواند زمینه موفقیت های بسیاری را فراهم آورد.

دوره کامل مربوط به اقتصاد انرژی دانشگاه ام آی تی را می توانید از طریق پیوند دریافت کنید.

آشنایی با شرکت اروندان

آشنایی با شرکت های ایرانی فعال در حوزه نفت و گاز، می تواند برای افرادی که در حوزه مسائل نفت ایران به تحصیل و پژوهش مشغول هستند بسیار مفید باشد، لذا در طی چند مطلب، به معرفی برخی از این شرکت ها پرداخته خواهد شد. این مطلب به معرفی شرکت اروندان می پردازد.

 

معرفی شرکت اروندان:

شرکت بهره برداری نفت و گاز اروندان در آذر ماه 1383 با تصویب  هیات مدیره محترم شرکت ملی نفت ایران تاسیس گردید. این شرکت یکی از شرکت های تاثیر گذار در زنجیره ارزش ساز در سطح بین المللی در افق سال 1402 هجری شمسی شمرده می شود.مدیریت مخازن و صیانت مستمر از آن، اولویت در استفاده از فناوری ملی، مدیریت بر اساس منابع بنگاه اقتصادی با نگاه حداکثر در آمد و حداقل هزینه؛حفظ محیط زیست و جلوگیری از هر گونه آلودگی، انجام پروژه های بنیادین و کاربردی در حوزه های فعالیت شرکت، ایجاد و حفظ ارتباطات بین صنعت و دانشگاه و ... از جمله استراتژی های مهم این شرکت است.