گاز طبیعی و امنیت ملی (ایران- روسیه- قطر)

ارتباط سیاست و انرژی، همواره موضوعی مورد اتفاق اندیشمندان بوده است. جایگاه برجسته ایران، روسیه و قطر در حوزه گاز طبیعی سبب شده است که این سه کشور علی رغم ارتباطات و تعاملات سیاسی در برخی از موارد، دچار چالش های متعددی در حوزه حفظ امنیت کشورشان از طریق ابزار انرژی باشند. با توجه به جایگاه رو به گسترش گاز طبیعی در حوزه انرژی به دلایل گوناگون، این چالش ها که گاه رنگ و بوی جدی تری در بازار رقابت به خود می گیرد، موضوع پژوهش های بسیاری بوده است.  در مقاله ای که در لینک زیر قابل دسترسی است به این مهم، به صورت گذرا پرداخته شده است.

دریافت سایز: 3.03 مگابایت

البته مقاله دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که از طریق پیوند زیر قابل دسترسی است: 

http://isrjournals.ir/fa/political-economy-farsi/1045-special-article-farsi18.html

جایگاه گازپروم در روسیه

شرکت های ملی نفت هر کشور جایگاهی تعیین کننده در سیاست های کلی نفت و انرژی آن کشور ایفا می کنند. گاز پروم شرکت ملی نفت روسیه است که به واسطه ذخایر گازی گسترده دارای جایگاه منحصربفردی در بین شرکت های ملی نفت است. نکته قابل توجه در مورد گاز پروم این است که از زمان استالین، طرح کلی و سیستم مدیریتی آن در اختیار نوابغ و متخصصان دانشگاهی قرار گرفت که در بین سایر کشورها بی نظیر است ولی در طول زمان روسیه نتوانسته است از جایگاه گاز خویش به عنوان یک منبع قدرتمند دیپلماتیک و ابزار فشار بر سایر کشورها استفاده کند. هر چند که مسائل سیاسی در این زمینه بسیار موثر بوده است. مقاله زیر می تواند یکی از منابع حداقلی در این زمینه تلقی شود.

برای دانلود بر روی لینک کلیک کنید.

دریافت سایز: 403 کیلوبایت

دیپلماسی انرژی ایران و روسیه: زمینه های همگرایی و واگرایی

بحث دیپلماسی انرژی از مهم ترین مباحثی است که در حوزه دنیای امروز مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. متاسفانه به دلیل عدم توجه جدی به این حوزه در کشور، این مقوله مورد غفلت واقع شده و به قوت چندانی نرسیده است. یکی از مقالات خوبی که در این زمینه نوشته شده است بررسی دیپلماسی انرژِی ایران و روسیه است که توسط دکتر مسعود اسلامی تهیه شده است و در نشریه راهبرد، شماره 64 قابل دسترسی است. در چکیده این مطلب آمده است:

مقاله حاضر سه پرسش کلیدی مرتبط با یکدیگر را دنبال می کند: مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی چیست؟ مولفه ها، فرصت ها و چالش های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه کدام اند؟ چه زمینه هایی برای همگرایی و واگرایی بین ایران و روسیه وجود دارد؟ در بخش نخست، با رویکردی نظری، مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد و در بخش دوم با رویکردی تطبیقی و مصداقی، فرصت ها و چالش های فراروی دیپلماسی انرژی در دو کشور ایران و روسیه تشریح و تحلیل می شود و آنگاه زمینه های همکاری و همگرایی بین دو کشور در حوزه انرژی های نفت و گاز و همچنین زمینه های رقابت و واگرایی ناشی از منافع متضاد بین آنها بررسی و ارزیابی می شود و راهکارهایی برای افزایش و تسهیل همکاری و اجتناب از واگرایی ارائه می گردد. تلفیق مباحث نظری و تطبیقی فوق نشان خواهد داد که عوامل تاثیرگذار و مولفه های شکل دهنده دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در ماهیت خود از بستر وسیع تر منطقه ای و جهانی جدا نیست و همان گونه که بر آنها تاثیر می گذارد، از آنها نیز تاثیر می پذیرد. مقاله بر این فرضیه استوار است که دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در سطح دوجانبه همگن و همگرا نیست و علی رغم وجود عوامل و زمینه هایی برای همگرایی، عوامل و زمینه هایی برای واگرایی بین آنها نیز وجود دارد.

استراتژی نفتی روسیه

از نظر تاریخی، روسیه در زمینه تولید و صدور نفت، سابقه­ای طولانی دارد ولی با فراز و نشیب­هایی همراه بوده است این فراز و نشیب هم در زمان اتحاد جماهیر شوروی که تولیدش تا حدود 5/11 میلیون بشکه در روز هم رسید و هم پس از آن تا آغاز سال 2000 میلادی که روسیه، رکودی در صنعت نفت داشت وجود داشته است. (میرترابی، 1387: 202- 203)

سرمایه ­گذاری در بخش نفت روسیه از 2 میلیارد دلار در 1999 به 6 میلیارد در سال 2000 افزایش یافت و سبب افزایش تولید از 1/6 میلیون بشکه در سال 1999 به 7/7 میلیون بشکه در سال 2002 و 4/8 میلیون در سال 2003 انجامید که این رقم در طی سال­های اخیر در حال افزایش است.

روسیه در پی تثبیت جایگاه خود به عنوان یک عرضه­کننده مطمئن و امن نفت برای بازار­های جهانی به ویژه غرب است. ضمن اینکه تلاش­های روسیه برای افزایش جایگاه خود در بازار انرژی جهانی با تمایل غرب برای کاهش وابستگی به منابع انرژی خاورمیانه همراه بوده است. البته ذخائر گاز روسیه بسیار فراوان بوده و رتبه اول جهانی را داراست و 32 درصد ذخایر گاز جهان را در خود جای داده است و البته این کشور دومین تولیدکننده گاز طبیعی پس از آمریکا نیز هست.

 

منابع و مآخذ:

میرترابی سعید(1387)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس.

نوروزی محمد (1391)، گفتارهای عمومی درباره مسائل نفت ایران، تهران: انتشارات انجمن علمی دانشجویان رشته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه­السلام.