خلاصه سخنرانی دکتر نرسی قربان در دانشگاه صنعت نفت تهران درباره ظرفیت ایران برای رهبری انرژی غرب آسیا

دکتر نرسی قربان که از متولیان بخش خصوصی در صنعت نفت و گاز است، چندان از افزایش صادرات گاز استقبال نمی‌کند. به نظر وی ایجاد زیر ساخت‌هایی که موجب شود گاز در کشور استفاده شده و به ایجاد ارزش افزوده و اشتغال بینجامد اهمیت بیشتری دارد.
وی که در سلسله سخنرانی‌های علمی و کاربردی در صنعت نفت و گاز در دانشکده نفت سخن می‌گفت، با بیان اینکه قیمت گاز در داخل کشور فرمولی ندارد و فرمولی که در مجلس ارائه شده نیز بر مبنای درستی نیست، بر تعیین فرمولی بر اساس قیمت تمام شده گاز به علاوه درصدی مالیات تاکید کرد. وی از مخالفان افزایش قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی است. به اعتقاد وی دولت نباید مقایسه قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها با قیمت صادراتی آن را مبنایی برای تعیین قیمت گاز داخل قرار دهد، زیرا این موضوع «چاق کردن» برای صنایع کشورهای خارجی است.  
به گزارش خبرنگار «دنیای اقتصاد»، دکتر نرسی قربان با اشاره به منابع عظیم هیدروکربوری در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه) گفت: غرب آسیا با داشتن 4/48 درصد از کل ذخایر نفت جهان نقش بسیار مهمی در تامین انرژی دنیا بازی می‌کند. به گفته وی ایران نیز با داشتن 157 میلیارد بشکه نفت، 4/9 درصد از ذخایر کل دنیا و 2/19 درصد از ذخایر غرب آسیا را در دست دارد. مدیر‌عامل شرکت نارکنگان در ادامه به ذخایر هنگفت گازی منطقه غرب آسیا اشاره کرد و گفت: ایران 18 درصد از ذخایر گازی کشف شده دنیا و 3/41 درصد از ذخایر گازی غرب آسیا را به خود اختصاص داده ‌است. وی افزود: متاسفانه ایران با وجود ذخایر عظیم گاز در تولید و صادرات این منبع هیدروکربوری نقش کمرنگی در بازارهای جهانی نفت ایفا می‌کند، به طوری که 8/4 درصد از گاز تولید شده و 7/4 درصد از گاز مصرف شده در جهان به ایران اختصاص دارد و همان‌طور که مشخص است درصد کمی از آن به صادرات اختصاص یافته است.
دکتر قربان در ادامه به چالش‌هایی که منطقه با آن روبه‌رو است، اشاره کرد. به اعتقاد وی یکی از چالش‌هایی که در سال‌های اخیر منطقه غرب آسیا با آن رو به رو بوده مساله بهار عربی است که منجر به تغییر رژیم در چند کشور شمال آفریقا شده و پیامدهای آن در غرب آسیا در حال شکل‌گرفتن است. وی در این رابطه گفت: در بدترین حالت و در صورت حل نشدن این مساله، این تحولات می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی برای چند کشور در منطقه غرب آسیا از جمله عراق و سوریه شود. به دنبال وقوع چنین مساله‌ای، تروریسم و جدال‌های فرقه‌ای در غرب آسیا بیشتر شده و امنیت منطقه به کلی از دست می‌رود.
وی کشف ذخایر گاز شیل را چالش دیگری می‌داند که منطقه در سال‌های اخیر با آن روبه‌رو شده است. دکتر قربان در این رابطه گفت: این واقعه منجر به بر هم خوردن تعادل قیمت نفت و گاز شده ‌است.

قیمتگذاری گاز طبیعی

مطلب زیر مقدمه ای بر قراردادهای بلندمدت گاز است که البته در آینده به صورت تکمیلی در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

همانگونه که پیش از این نیز بیان شد، گاز بازار جهانی ندارد و بیشتر به صورت منطقه­ای معامله می­شود. روش­های گوناگونی برای قیمتگذاری گاز طبیعی تعریف شده است که البته برخی از این روش­ها، استفاده چندانی ندارند:

1-    قیمتگذاری بر اساس هزینه[1] : در این روش قیمتگذاری بر اساس هزینه تمام شده گاز در سر چاه انجام می­شود که تا سال­های قبل از دهه 1960 رایج بود. قیمت­های پایین گاز در این زمان یکی از ویژگی­های بازار گاز بود زیرا در آن دوران، گاز عرضه شده عمدتا گازهای همراه نفت بوده است (خالقی، 1385: 2 به نقل از نوبخت و مرعشی، 1388: 31)

2-    قیمتگذاری بر اساس ارزش[2]: در این روش قیمت گاز در نقطه احتراق در ارتباط با هزینه بهترین سوخت جایگزین (به طور معمول تولیدات محصول از تقطیر نفت خام) قرار می­گیرد. به دلیل تمیزتر بودن و سهولت بیشتر، دسترسی به گاز نسبت به نفت کوره و سایر فرآورده­های میان تقطیر، باید قیمت تعیین شده بالاتر از قیمت نقطه احتراق تعیین شود. مفهوم برابری قیمت در نقطه احتراق مبنای بسیاری مذاکرات در دهه 1970 بود. (خالقی، 1385: 2 به نقل از نوبخت و مرعشی، 1388: 32)

3-    قیمتگذاری بر اساس برابرسازی[3]: این مفهوم  بر اساس این نگرش که «انرژی صرف­نظر از هر شکلی انرژی است!» تعریف شده است. در این دیدگاه ارزش حرارتی هر حامل انرژی یک ارزش یکسان دارد که این نظریه خوشبینانه است و تغییرات قیمت نفت و گاز در این مفهوم گفته شده هیچگاه تحقق نیافته است.

4-    قیمتگذاری بر اساس معادل قیمت سر مرز[4]: بر اساس این مفهوم کلیه گاز وارداتی- صرفنظر از منبع عرضه­کننده- در نقطه­ای که وارد شبکه خط لوله می­شود دارای قیمت یکسانی خواهد بود.

5-    قیمتگذاری بر اساس هزینه جایگزینی[5]: در حال حاضر کلیه مفاهیم قیمتگذاری بر اساس برابری و نت بک، نفت خام، تولیدات نفتی و گاز تولید داخلی را به عنوان سوخت جایگزین گاز وارداتی و در واقع به عنوان قیمت مبنا برای انرژی در نظر می­گیرند. (خالقی، 1385: 2 به نقل از نوبخت و مرعشی، 1388: 32)

---

[1] Cost- Based  Pricing

[2] Value - Based  Pricing

[3]  Parity Pricing

[4]  Equivalent Border Pricing

[5]  Replacement Cost Pricing

 

گاز طبیعی و امنیت ملی (ایران- روسیه- قطر)

ارتباط سیاست و انرژی، همواره موضوعی مورد اتفاق اندیشمندان بوده است. جایگاه برجسته ایران، روسیه و قطر در حوزه گاز طبیعی سبب شده است که این سه کشور علی رغم ارتباطات و تعاملات سیاسی در برخی از موارد، دچار چالش های متعددی در حوزه حفظ امنیت کشورشان از طریق ابزار انرژی باشند. با توجه به جایگاه رو به گسترش گاز طبیعی در حوزه انرژی به دلایل گوناگون، این چالش ها که گاه رنگ و بوی جدی تری در بازار رقابت به خود می گیرد، موضوع پژوهش های بسیاری بوده است.  در مقاله ای که در لینک زیر قابل دسترسی است به این مهم، به صورت گذرا پرداخته شده است.

دریافت سایز: 3.03 مگابایت

البته مقاله دیگری نیز در این زمینه وجود دارد که از طریق پیوند زیر قابل دسترسی است: 

http://isrjournals.ir/fa/political-economy-farsi/1045-special-article-farsi18.html

ملاحظاتی پیرامون مسائل گاز جمهوری اسلامی ایران

مقدمه

با توجه به غنای منابع نفتی در کشور و حساسیت­های خاصی که در حوزه نفت خام در جامعه جهانی وجود دارد، توجه ویژه­ای به «نفت خام» می­گردد در حالی که متاسفانه «منابع گازی» مغفول می­مانند و به این مهم که به عنوان یکی از مهم­ترین منابع انرژی در جهان است، توجه نمی­شود به ویژه اینکه جمهوری اسلامی ایران، از نظر منابع گازی نیز وضعیت بسیار مساعد –حتی نسبت به نفت- دارد و توجه جدی و نگاه راهبردی به این منابع، می­تواند زمینه­ساز بهره­گیری­ بسیار مناسب از این ابزار قدرتمند در مذاکرات بین­المللی و افزایش قدرت چانه­زنی در سایر حوزه­ها اعم از انرژی هسته­ای، امنیت ملی و ... به حساب آید.

در حالی که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بخش گاز در دو دهه آینده، نقطه اصلی جذب سرمایه­گذاری خواهد بود هم­اکنون نیاز کشورها به گاز با توجه به مزیت­های گاز طبیعی و ذخائر جهانی گاز بسیار زیاد است و می­توان آن را به وسیله خط لوله و یا به صورت خط لوله و یا به صورت مایع به کشورهای مصرف­کننده منتقل کرد، سازگارتر بودن آن با محیط زیست که نسبت به سایر سوخت­های فسیلی، کم­ترین آلودگی را ایجاد می­کند و ارزان­تر بودن قیمت آن نسبت به مصرف آن در آینده، موجب علاقه بیشتر کشورها به این منبع انرژی است(نوروزی، 1391: 80). این نوشتار در پی آن است که به بیان ملاحظاتی پیرامون مسائل گاز جمهوری اسلامی ایران پرداخته و به واکاوی جایگاه این منبع ارزشمند بپردازد.