صنعت نفت در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران

در سال­های پس از انقلاب، به ویژه پس از جنگ تحمیلی، توجه به سیاست­های کلان نفت مورد توجه جدی مسئولین قرار گرفت که تمرکز خاص بر آن را می­توان در سند چشم­انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404 و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری مشاهده کرد.

توجه به تولید صیانتی، حفظ مخازن، استفاده از منابع جایگزین، حفظ ظرفیت تولید، دستیابی به قیمت­های مناسب، جلوگیری از خام­فروشی، تلاش برای راه­اندازی پالایشگاه­ها و مراکز فراورش نفت و تولید فرآورده­های ارزشمندتر، توجه به مخازن مشترک و سعی در استحصال مناسب از این مخازن و ... تنها بخشی از دغدغه­های جمهوری اسلامی ایران در حوزه صنایع نفت و گاز بوده است.

الف) چشم­ انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404

چشم­ انداز صنعت نفت گاز ایران در افق 1404 به شرح زیر است (قابل دسترسی در سایت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران.)

1-   کاهش شدت انرژی کشور به کمتر از سه دهم. (معادل تن نفت خام به ازای هزار دلار تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال 2000)

2-   حفظ جایگاه ظرفیت دومین تولیدکننده نفت خام در اوپک که مستلزم حفظ فاصله مناسب از نظر ایجاد ظرفیت تولید با سایر رقبای این جایگاه می­باشد.

3-   دستیابی به جایگاه دوم جهانی در ظرفیت تولید گاز طبیعی با توجه به ضرورت استفاده از مخازن مشترک.

4-   دستیابی به جایگاه اول منطقه به لحاظ ظرفیت پالایشی به منظور ایجاد بالاترین ارزش افزوده از منابع هیدروکربوری کشور.

5-   دستیابی به جایگاه اول منطقه از لحاظ ارزش تولید مواد و کالاهای پتروشیمیایی به منظور ایجاد بالاترین ارزش افزوده از منابع هیدروکربوری کشور.

6-   نیل به جایگاه اول فناوری نفت و گاز در منطقه.

ب) سیاستهای کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز (قابل دسترسی در سایت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران.)

در سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش نفت و گاز به موارد زیر اشاره شده است.

1-   اتخاذ تدابیر و راهکارهای مناسب برای گسترش اکتشاف نفت و گاز و شناخت کامل منابع کشور.

2-   افزایش ظرفیت تولید صیانتی نفت، متناسب با ذخایر موجود و برخورداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی، امنیتی و سیاسی.

3-   افزایش ظرفیت تولید گاز متناسب با حجم ذخایر کشور به منظور تأمین مصرف داخلی و حداکثرِ جایگزینی با فرآورده های نفتی.

4-   گسترش تحقیقات بنیادی و توسعه‌ای و تربیت نیروی انسانی متخصص و تلاش برای ایجاد مرکز جذب و صدور دانش و خدمات فنی و مهندسی انرژی در سطح بین‌المللی و ارتقای فناوری در زمینه‌های منابع و صنایع نفت، گاز و پتروشیمی.

5-   تلاش لازم و ایجاد سازماندهی قانونمند برای جذب منابع مالی مورد نیاز داخلی و خارجی در امر نفت و گاز در بخش‌های مجاز قانونی.

6-   بهره‌برداری از موقعیت منطقه‌ای و جغرافیایی کشور برای خرید و فروش، فرآوری، پالایش، معاوضه و انتقال نفت و گاز منطقه به بازارهای داخلی و جهانی.

7-   بهینه‌سازی مصرف و کاهش شدت انرژی.

8-   جایگزینی صادرات فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی به جای صدور نفت خام و گاز طبیعی