همانگونه که قبلا نیز بیان شده بود، مسائلی مالی و حسابداری نفت و گاز دارای پیچیدگی های خاصی است که معمولا محل نزاع و دعاوی حقوقی قرار می گیرد. متاسفانه به دلیل فقر منابع در این حوزه، پژوهشگران این حوزه، دچار مشکلاتی هستند. پیش از این کتابی در زمینه حسابداری بیع متقابل معرفی شده بود. پاورپوینت زیر، ارائه کلاسی معرفی سرفصل های این حوزه است که می تواند به عنوان مقدمه ای در این حوزه تلقی گردد.
دریافت سایز: 352 کیلوبایت
مشتقات و بازارهای مربوط به آن از جدیدترین و البته پیچیده ترین مباحث مربوط به مدیریت مالی و اقتصاد نفت و گاز است. مسائل فقهی و حقوقی مشتقات همواره محل نزاع بوده و نظرات بسیاری در این زمینه ارائه شده است. در ارائه آقای رضا آقاموسی تهرانی که در کلاس دکتر مسعود درخشان انجام شده است نگاهی اجمالی به بخشی از مسائل اختیار معامله صورت گرفته است. هر چند که این ارائه تنها به عنوان یک مقدمه در این زمینه مطرح است ولی دارای ملاحظات جدی است که می تواند محلی برای بحث و بررسی بیشتر باشد. پاورپوینت این ارائه را از لینک زیر دانلود فرمایید. ارائه این مطلب به معنی تائید محتوای آن نیست.
دریافت فایل حجم: 141 کیلوبایت
مشتقات و بازار آتی ها در طی سال های اخیر، گستردگی و رونق بسیار یافته است. بررسی ابعاد گوناگون این موضوع اهمیت بسیار دارد. متاسفانه فقر شدید منابع و متخصصین در این حوزه در ایران به شدت احساس می شود. به جز معدود کتابهایی که تنها به مسائل مالی و اقتصادی آن می پردازند، ابعاد حقوقی آن مورد بررسی قرار نگرفته است. هر چند در حوزه ابعاد فقهی مسائل آتی ها در طی چند سال گذشته کوشش هایی صورت گرفته است که می توان به کتاب های اساتید محترم دکتر موسویان و دکتر معصومی نیا اشاره کرد ولی به هیچ وجه، حجم و عمق این کتابها به اندازه ای نیست که پاسخگوی علاقمندان و مسئولین اجرایی باشد.
یکی از بهترین کتابهای حقوقی تالیف شده در حوزه حقوق مشتقات که مربوط به رساله دکتری آقای پیگلو (Michael Peglow) در دانشگاه آکسفورد است که در قالب کتابی تحت عنوان The Law of Financial Futures منتشر شده است. متاسفانه این کتاب در ایران نیز به سختی یافت می شود ولی برخی از صفحات آن قابل مطالعه از طریق اینترنت است.
شرکت های ملی نفت هر کشور جایگاهی تعیین کننده در سیاست های کلی نفت و انرژی آن کشور ایفا می کنند. گاز پروم شرکت ملی نفت روسیه است که به واسطه ذخایر گازی گسترده دارای جایگاه منحصربفردی در بین شرکت های ملی نفت است. نکته قابل توجه در مورد گاز پروم این است که از زمان استالین، طرح کلی و سیستم مدیریتی آن در اختیار نوابغ و متخصصان دانشگاهی قرار گرفت که در بین سایر کشورها بی نظیر است ولی در طول زمان روسیه نتوانسته است از جایگاه گاز خویش به عنوان یک منبع قدرتمند دیپلماتیک و ابزار فشار بر سایر کشورها استفاده کند. هر چند که مسائل سیاسی در این زمینه بسیار موثر بوده است. مقاله زیر می تواند یکی از منابع حداقلی در این زمینه تلقی شود.
برای دانلود بر روی لینک کلیک کنید.
دریافت سایز: 403 کیلوبایت
دریافت فایل سایز: 707 کیلوبایتبازارهای نفت خام و مسائل مربوط به آن از گستردگی و پیچیدگی بسیاری برخوردار است مطرح شدن انواع قراردادهای فیوچرز، فورواردز، سوآپ و آپشن و سایر قراردادهای آتی ها در بازار نفت، حضور بورس های قدرتمند را طلب می کند. در طی سال های اخیر راه اندازی بورس نفت در ایران با ملاحظات فقهی و مالی اسلامی آن توسط اندیشمندان و دست اندرکاران بسیاری مورد بررسی قرار گرفته است. در گزارش زیر که به همت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی تهیه شده است به کلیات این مقوله پرداخته شده است.
بورس نفت و راهکارهای آن در ایران سایز: 402 کیلوبایت
پژوهش حاضر تلاش کرده ریشه‌ها و عوامل بروز قیام‌های مردمی در کشورهای عرب خاورمیانه را با رجوع به ژرف‌ترین مناسبات موجود در جوامع منطقه از منظر اقتصاد سیاسی نفت مورد بررسی قرار دهد. این بررسی، الزاماً در سه سطح داخلی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای صورت پذیرفته است. این نوع نگاه، تصویری کلان از مختصات و ویژگی‌های اقتصاد سیاسی نفت در کشورهای خاورمیانه ارائه می‌کند و می‌تواند برای مطالعه وضعیت منطقه حتی صرف نظر از پیوند آن با موج حرکت‌های مردمی موجود مفید باشد. هم همین نوع نگاه در بحث درباره شرایط بازار نفت حاکم بوده است. به این معنا که در این بخش نیز تلاش بر آن بوده که بر پایه الگوهای نظری موجود، تصویری از وضعیت کنونی بازار نفت و نیروها وعوامل تأثیر گذار در آن ارائه شود. در ادامه شیوه اثرگذاری قیام‌های مردمی درمنطقه بر معادلات بازار نفت جهان مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع این اثر تلاش کرده است تصویری کلان از مختصات اقتصاد سیاسی نفت در خاورمیانه از جنبه‌های مختلف شامل سیر تحولات تاریخی مرتبط، تحلیل شرایط اقتصاد سیاسی نفت در داخل کشورهای منطقه و جایگاه خاورمیانه در معادلات بازار نفت جهان ارائه کند. در عین حال کتاب به رابطه تعاملی تحولات در هر حوزه با پدیده قیام‌های مردمی کشورهای منطقۀ خاورمیانه وشمال آفریقا توجه داشته است. بنابراین با توجه به رویکرد کتاب در بررسی بنیادی موضوعات مرتبط با اقتصاد سیاسی نفت در خاورمیانه و با عنایت به اهمیت پدیده قیام‌های مردمی در منطقه نفت خیز خاورمیانه وشمال آفریقا، این اثر می‌تواند در مطالعه دروس مرتبط با مسائل نفت در رشته‌های علوم سیاسی و مطالعات منطقه‌ای مفید واقع شود.
همواره امنیت انرژی یکی از مهم ترین و جنجالی ترین مباحثی بوده است که عرصه انرژی را با مباحث سیاسی، اقتصادی، امنیتی و حتی نظامی پیوند داده است. صاحبنظران برجسته ای در این حوزه به اظهار نظر پرداخته اند. دکتر مسعود درخشان به عنوان یکی از مهم ترین فعالان عرصه اقتصاد انرژی است. ایشان در مقاله ای به بررسی امنیت انرژی و بازارهای آینده نفت و گاز پرداخته اند. مقاله ایشان را می توانید در نشریه راهبرد شماره پاییز 91 مشاهده فرمایید که حاوی نکات بسیار جالب توجهی است.
در چکیده این مقاله امده است:
امکان پذیری بهره برداری تجاری از ذخایر نفت و گاز نامتعارف مانند شیل های نفتی و شیل های گازی ابعاد جدیدی در مساله امنیت انرژی مطرح کرده است. سیاست سرمایه گذاری کشورهای بزرگ مصرف کننده نفت خام در اکتشاف، توسعه و تولید در کشورهای صاحب ذخایر بزرگ به منظور تامین امنیت عرضه نفت خام مورد نیاز، ناکارایی خود را نشان داده است. وابستگی فزاینده اروپا به نفت و گاز روسیه در میان مدت و بلندمدت به همراه رویکرد جدید خاورمیانه به ویژه پنج کشور بزرگ تولیدکننده نفت در خلیج فارس به بازار رو به رشد چین و سیاست های تهاجمی تولید و صادرات LNG توسط قطر از عوامل کلیدی امنیت انرژی در آینده است. برنامه های توسعه شبکه خطوط لوله در امریکا، کانادا، روسیه، آسیای مرکزی و اروپا که نقش مهمی در بازار های منطقه ای و جهانی نفت و گاز ایفا خواهد کرد، می تواند امنیت عرضه انرژی را در آینده تحت تاثیر قرار دهد. نتیجه گیری پایانی مقاله این است که علی رغم آمارهای خوشبینانه از توازن عرضه و تقاضای نفت و گاز متعارف در میان مدت و بلندمدت (2035)، کشورهای مصرف کننده به ویژه اقتصاد رو به رشد چین در معرض عدم امنیت عرضه انرژی در بلندمدت قرار دارند.
مسائل مالی و حسابداری قراردادهای نفت و گاز یکی از مهم ترین مسائلی است که باید در حوزه قراردادهای نفت و گاز مورد بررسی و توجه قرار گیرد. متاسفانه کتابها و منابع مناسبی در این زمینه به زبان فارسی وجود ندارد. از معدود کتابهایی که به این مسائل می پردازد می توان به کتاب روشهای مالی و حسابداری در قراردادهای نفتی و بیع متقابل به نویسندگی مهندس مسعود زهدی اشاره کرد.
جلدهای اول و دوم این کتاب به مباحث مربوط به روش های حرفه ای مالی، حسابداری و اقتصادی متداول در قراردادهای نفتی در سراسر جهان و انطباق آنها با مفاد قراردادهای بیع متقابل اختصاص یافته است؛ به گونه ای که مطالعه آنها می تواند در ایجاد زبان مشترک میان کارفرمایان و پیمانکاران طرف قرارداد در دوره اعتبار قرارداد، روش های صحیح تسویه حساب و اختتام حساب های پروژه ها، شتاب بخشی به روند مراحل تحویل پروژه ها، جلوگیری از پدید آمدن دعاوی مالی و حقوقی پیچیده، حفظ منافع توافق شده در قراردادها و به طور کلی ممانعت از بروز مشکلات متنوع هنگام و پس از اجرای پروژه نقش مهمی ایفا کند.
این کتاب را می توانید از طریق انتشارات بهجت تهیه نمایید. هر چند که مطالب این کتاب هم جامع نیست ولی می تواند به عنوان منبع مقدماتی در این زمینه محسوب شود.
همانگونه که پیش از این بیان شد، بیع متقابل مرسوم ترین نوع قراردادهای نفتی در ایران است که البته همواره با انتقاداتی از سوی صاحب نظران روبه رو بوده است. در ادامه به برخی از این انتقادات و نظرات مخالف و مدافع در این نوع قراردادها پرداخته می شود.
1- با وجود اینکه احتمال وجود نفت در ایران بالاست ولی شرکتهای خارجی «حق ریسک» میگیرندکه در محاسبه هزینه ارائه خدمات و سرمایهگذاری لحاظ می‌شود و مبلغ آن خصوصاً در حوزههای مشترک، بالا است.
پاسخ: به طور کلی ریسک به دو عامل سرمایهگذاری و احتمال عدم موفقیت پروژه باز می‌گردد؛ اما تثبیت بیش از پیش موقعیت ایران در سطح جهان و نیز سیاستهای تنشزدایی دولت، اعتبار بین‌المللی کشور را ارتقاء داده و طبق گزارشهای رتبه بندی صندوق بین‌المللی پول، کاهش درجه ریسک سرمایهگذاری در ایران اعلام شده است. در نتیجه مسلماً در برخی از موارد حق ریسک پرداختی به طرف خارجی باید کمتر از گذشته باشد. در مورد ریسک دوم نیز، هر دلیلی که منجر به عدم تولید از میدان مذکور شود بازپرداخت سرمایهگذار را به تعویق میاندازد. برای روشنتر شدن شدن مطلب باید گفت که توسعهدهنده میدان نفتی با چهار نوع ریسک عدم موفقیت پروژه مواجه است:
ریسک اول، ریسک مخزن است؛ یعنی پیمانکار باید به هدفهایی که تضمین کرده برسد. مثلاً تضمین کرده به 160 هزار بشکه دست پیدا کند، حال اگر مخزن جواب ندهد و به جای 160 هزار بشکه 100 هزار بشکه تولید شود، بلافاصله 60 درصد از کل بازپرداخت پیمانکار قطع می‌شود.
ریسک دوم، ریسک ضروری است؛ یعنی اگر میدان با بمباران، زلزله و یا هر اتفاق دیگری مواجه شود باز پرداختی به پیمانکار صورت نمیگیرد، حتی اگر 99 یا 100 درصد کار انجام شده باشد.
ریسک سوم، ریسک قیمت تمام شده کار است مثلاً در دارخوین سقف هزینه مورد توافق 548 میلیون دلار تعیین شده، حال اگر به هر دلیلی هزینه کار به 600 میلیون دلار برسد، فقط 548 میلیون دلار از آن بازپرداخت می‌شود ولی اگر هزینه تمام شده کمتر باشد شرکت ملی نفت، مجاز به باز پرداخت رقم کمتر است.
ریسک چهارم: ریسک چهارم، ریسک زمان است، یعنی اگر قرار باشد مرحله اول دارخوین 34 ماهه تحویل داده شود آنگاه طولانی شدن این دوره، نرخ بازگشت سرمایه شرکت خارجی را کاهش میدهد.
یکی از جنبه‌های اساسی که توجه اقتصاددانان انرژی را به خود جلب کرده است، «اثر بازگشتی» یا «Rebound Effect» نامیده می‌شود. بهبود کارایی منجر به کاهش هزینههای مصرف انرژی می‌شود. این افزایش راه ناشی از صرفه‌جویی در هزینههای ممکن است موجب استفاده بیشتر از وسایل گردد. این موضوع در مجموع مصرف انرژی را افزایش خواهد تاد. البته اندازه این اثر به نوع کاربرد وسایل بستگی دارد. برای آن دسته از وسایل نظیر یخچال که به طور مستمر از آنها استفاده می‌شود این مساله مصداق ندارد. این مساله به ویژه زمانی حائز اهمیت است که هدف از کاهش مصرف انرژی، اجرای یک برنامه زیست محیطی است. در غیر این صورت، تصمیم مصرفکننده برای استفاده بیشتر از وسایل مصرف کننده انرژی کاملا منطقی است. برای مثال، در برخی از موارد برنامههایی که به منظور افزایش کارایی اجاقهای با سوخت چوب اجرا شده و هدف آن کاهش مصرف چوب بوده است، موجب افزایش مصرف چوب گردیده است. زیرا مصرف کنندگان درآمد حاصل از بهبود کارایی را صرف پخت و پز بیشتر نمودهاند.
بحث دیپلماسی انرژی از مهم ترین مباحثی است که در حوزه دنیای امروز مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. متاسفانه به دلیل عدم توجه جدی به این حوزه در کشور، این مقوله مورد غفلت واقع شده و به قوت چندانی نرسیده است. یکی از مقالات خوبی که در این زمینه نوشته شده است بررسی دیپلماسی انرژِی ایران و روسیه است که توسط دکتر مسعود اسلامی تهیه شده است و در نشریه راهبرد، شماره 64 قابل دسترسی است. در چکیده این مطلب آمده است:
مقاله حاضر سه پرسش کلیدی مرتبط با یکدیگر را دنبال می کند: مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی چیست؟ مولفه ها، فرصت ها و چالش های دیپلماسی انرژی ایران و روسیه کدام اند؟ چه زمینه هایی برای همگرایی و واگرایی بین ایران و روسیه وجود دارد؟ در بخش نخست، با رویکردی نظری، مفهوم و کارکرد دیپلماسی انرژی مورد بررسی و کنکاش قرار می گیرد و در بخش دوم با رویکردی تطبیقی و مصداقی، فرصت ها و چالش های فراروی دیپلماسی انرژی در دو کشور ایران و روسیه تشریح و تحلیل می شود و آنگاه زمینه های همکاری و همگرایی بین دو کشور در حوزه انرژی های نفت و گاز و همچنین زمینه های رقابت و واگرایی ناشی از منافع متضاد بین آنها بررسی و ارزیابی می شود و راهکارهایی برای افزایش و تسهیل همکاری و اجتناب از واگرایی ارائه می گردد. تلفیق مباحث نظری و تطبیقی فوق نشان خواهد داد که عوامل تاثیرگذار و مولفه های شکل دهنده دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در ماهیت خود از بستر وسیع تر منطقه ای و جهانی جدا نیست و همان گونه که بر آنها تاثیر می گذارد، از آنها نیز تاثیر می پذیرد. مقاله بر این فرضیه استوار است که دیپلماسی انرژی ایران و روسیه در سطح دوجانبه همگن و همگرا نیست و علی رغم وجود عوامل و زمینه هایی برای همگرایی، عوامل و زمینه هایی برای واگرایی بین آنها نیز وجود دارد.
السلام علیک یا ابا عبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک علیک منی سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار
با توجه به اینکه انواع مختلف نفت خام وجود دارد که بر اساس شاخص های گوناگون اعم از ترشی و شیرینی، سبکی و سنگین، نقاط ریزش و مواردی از این دست طبقه بندی و قیمتگذاری می شوند، آشنایی با مشخصه های نفت های خام بر اساس استانداردهای مشخص، بسیار مفید است. در آینده برخی از انواع نفت خام و مشخصه های هر یک ذکر خواهد شد.
یکی از انواع نفت خام که در واقع ترکیبی از چند نفت مختلف است CPC BLEND است. این نفت خام، نفتی سبک است که اولین بار در سال 2001 به بازار معرفی شد. در واقع عنوان این نفت خام برگرفته از Caspian Pipeline Consortium Oil Pipeline است. این نفت خام ترکیبی از 7 نوع نفت مختلف است این نفت های خام که میزان ترکیبشان در نفت نهایی متفاوت است به نام های زیر شناخته می شوند.
Tengiz، Aktobe، Kumkol، Martyshi، Arman، Karachaganak، Siberian Light
هر چند که در طی سالهای اخیر تاثیرگذاری نفت تنگیز در نفت نهایی استحصالی بیشتر بوده است. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این نفت خام می توانید از فایل پاورپوینت زیر استفاده کنید.
دریافت فایل سایز: 1.97 مگابایت
از آنجا که اسناد بالادستی مهم‌ترین رویکردهای یک کشور را در حوزههای گوناگون نشان میدهند، برنامه پنجم توسعه به عنوان یکی از مهم ترین برنامه های بالادستی جمهوری اسلامی ایران به بررسی مسائل و سیاست های کلان حوزه نفت و گاز کشور پرداخته است که در ادامه، این بخش از برنامه پنجم توسعه ارائه شده است که البته نیازمند تحلیلهای دقیق است.
ماده125ـ الف ـ وزارت نفـت مجاز است با ایجاد فضا و شرایط رقابتی، نسبت به صدور پروانه اکتشاف، توسعه و تولید موردنیاز برای بهره‌برداری از حداکثر ظرفیتها برای توسعه میدانهای نفت و گاز و افزایش تولید صیانت‌شده با حفظ ظرفیت تولید سال 1389 تا سقف تولید اضافه روزانه یک‌میلیون بشکه نفت خام و دویست و پنجاه میلیون مترمکعب گاز طبیعی با اولویت میادین مشترک، با تأکید بر توسعه میدان گاز پارس جنوبی، پس از تصویب توجیه فنی و اقتصادی طرحها در شورای اقتصاد و درج در قوانین بودجه سنواتی و نیز مبادله موافقتنامه با معاونت با استفاده از روشهای زیر اقدام نماید:
1ـ استفاده از انواع روشهای اکتشاف، توسعه، تولید در دوره زمانی معین در میادین نفت و گاز
تبصره ـ شرایط اساسی این روشها با حفظ حق مالکیت و اعمال تصرفات مالکانه برای دولت در سال اول برنامه با پیشنهاد وزارت نفت تهیه و به تصویب شورای اقتصاد می‌رسد.
2ـ کارسازی انتشار اوراق مالی ریالی و ارزی در داخل و خارج از کشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط، بدون تضمین دولت
3ـ استفاده از روش بیع متقابل با رعایت اصول و شرایط موضوع بند (ب) ماده (14) قانون برنامه چهارم توسعه
تبصره ـ وزارت نفت می‌تواند در طول برنامه نسبت به انعقاد قرارداد توسعه و تولید از کلیة میادین مشترک شناخته شده اقدام و تلاش لازم را به‌عمل آورد.
چین به عنوان کشوری که از نظر جمعیت بزرگترین کشور دنیا محسوب می‌شود توانسته است به عنوان یک اقتصاد توانمند در مقابل اقتصادهای قدرتمند دنیا قد علم کند، این کشور در طی سالهای 2004- 2005 به دومین مصرفکننده نفت پس از آمریکا تبدیل شد در حالی که در سال 2002 پنجمین تولیدکننده نفت بود. پیشیبینی شده است که میزان مصرف نفت خام چین تا سال 2025 به 11 میلیون بشکه در روز برسد. هر چند که نگرانی فزایندهای از سوی مسئولین چینی برای وابستگی کشورشان به نفت وجود دارد ولی در هر صورت، این کشور با رویکردی کاملا استراتژیک در صدد گسترش اقتصاد خویش است. تلاش چین این است که مسیرهای زمینی را برای دستیابی به نفت تقویت کند تا بدین طریق در مقابل آمریکا، که عموما کنترل مسیرهای دریایی را در اختیار دارد، آسیبپذیری کمتری داشته باشد.
مقاله زیر که گزارشی از یک مطالعه پژوهشی است به بررسی استراتژی چین در واردات نفت می پردازد که می تواند مفید باشد.
China’s Oil Import Strategies سایز: 309 کیلوبایت
نوسانات قیمت کالاها، همواره یکی از مهم ترین مسائلی بوده است که اندیشمندان و پژوهشگران حوزه اقتصاد را به خود مشغول ساخته است و از سوی دیگر سیاستگذاران اقتصاد نیز، در تلاشند تا حد امکان این نوسانات را کنترل کنند. نکته جالب توجه این است که از سویی وجود نوسانات در بازار مفید بوده و از سوی دیگر می تواند مشکل آفرین باشد.
با توجه به اهمیت حوزه انرژی به ویژه نفت و گاز در جامعه امروز، نوسانات قیمت نفت و تلاش برای کنترل آن، اهمیت بیشتری یافته است و تاکنون پژوهش های گسترده ای در این زمینه انجام شده است. بررسی علل، آسیب ها و فرصت ها، راهکارهای سیاستی و اجرایی مقابله با این پدیده، یکی از دغدغه های اساسی دولت ها بوده است.
در پژوهشی که آقای لینچ (2002) تحت عنوان Causes of Oil Price Volatility انجام داده است ضمن بررسی مقوله نوسانات قیمت نفت، به این نتیجه می رسد که نمی توان نوسانات را به طور کامل کنترل کرد هر چند که با راهکارهایی می توان آن را به حداقل رساند. از جمله پیشنهادات ایشان، پاسخ سریع اوپک به نیاز بازار، افزایش اطلاعات از نظر کمی و کیفی و همچنین استفاده از ذخائر استراتژیک است البته خود ایشان در همین مقاله بیان می دارند که به دلیل اینکه ساختار اوپک دارای مشکلات و چالش هایی است اوپک نیز در چندین مرحله در امر قیمتگذاری، تعیین سهم اعضا و اجرایی سازی آن دچار مشکل می باشد لذا همین امر بر پیچیدگی های کنترل نوسانات قیمت نفت می افزاید.
پاورپوینت زیر، گزارش ارائه این مقاله می باشد.
Causes of Oil Price Volatility سایز: 260 کیلوبایت
لزوم توجه به بهره‌برداری بهینه از منابع نفت و گاز و به عبارت صحیحتر، صیانت از مخازن و میادین هیدروکربوری یکی از مهم‌ترین مسائلی است که در حوزه مدیریت این منابع مطرح است. تئوری‌های گوناگونی در این زمینه مطرح شده است. برخی از این تئوریها به صورت خاص به مفاهیم اقتصادی آن توجه داشتهاند ولی در طی سالهای اخیر مفهومی به نام «حکمرانی خوب[1]» مطرح شده است که بسیاری از صاحبنظران، آن را به عنوان یکی از تئوری‌های مهمی به حساب میآورند که می‌تواند در تولید صیانتی از حوزههای نفت و گاز بسیار موثر باشد. بررسی مفاهیم مربوط به حکمرانی خوب می‌تواند به عنوان مقدمهای برای شکلگیری چنین تئوریای در نظام حاکمیتی جمهوری اسلامی ایران باشد.
منظور از شرط ثبات، تعهدی است که دولت میزبان ضمن قرارداد می پذیرد در طول مدت اجرای قرارداد حق هرگونه تغییر یکجانبه قرارداد و یا فسخ یکطرفه آن را خارج از ضوابط و شروط توافقات فیمابین نداشته باشد. نظرات گوناگونی پیرامون شرط ثبات مطرح شده است که در ادامه به بررسی آنها پرداخته می‌شود.
نظر اول بیان میدارد که شرط ثبات در واقع تاکیدی بر اصل لازم الوفاء بودن قرارداد فیمابین است. لذا شاید این شرط ابزار ترجیح اصل لزوم قرارداد بر اصل حاکمیت دائمی ملت ها بر منابع طبیعی محسوب گردد.
نظر دوم را نیز میتوان اینگونه بیان کرد:
1.عملیات نفتی مستقیما با مساله حاکمیت دائمی ملل بر منابع ثروت طبیعی ارتباط دارد.
2.دولت موظف است که از این منابع در راه مصلحت و رفاه ملت به احسن وجه بهره برداری کند.
با توجه به اینکه آشنایی با دوره های بین المللی اقتصاد انرژی می تواند زمینه ای را برای گسترش دانش علاقمندان به این زمینه فراهم اورد، در این بخش به معرفی دوره اقتصاد انرژی دانشگاه MIT پرداخته می شود.
در معرفی این دوره آمده است:
This course explores the theoretical and empirical perspectives on individual and industrial demand for energy, energy supply, energy markets, and public policies affecting energy markets. It discusses aspects of the oil, natural gas, electricity, and nuclear power sectors and examines energy tax, price regulation, deregulation, energy efficiency and policies for controlling emission.
همانگونه که آمده است، این دوره به ارائه نگرش های کاربردی حوزه های گوناگون عرضه، تامین، بازاریابی و سیاست گذاری انرژی می پردازد. واقعیت این است که سیاستگذاری حوزه انرژی امری پیچیده و میان رشته ای است که با مسائل گوناگون فنی، اقتصادی، حقوقی، خط مشی گذاری عمومی و مسائلی از این دست پیوند خورده است. مباحث حوزه مالیات ها، شدت انرژی، کارایی انرژی و کنترل مصرف تنها بخش اندکی از حوزه های پیش روی این شاخه از دانش می باشد.
هر چند که توجه به حوزه های مربوط به انرژی در جمهوری اسلامی ایران نیز با تاخیر شروع شده است ولی تلاش گسترده و همه جانبه در این زمینه می تواند زمینه موفقیت های بسیاری را فراهم آورد.
دوره کامل مربوط به اقتصاد انرژی دانشگاه ام آی تی را می توانید از طریق پیوند دریافت کنید.
آشنایی با شرکت های ایرانی فعال در حوزه نفت و گاز، می تواند برای افرادی که در حوزه مسائل نفت ایران به تحصیل و پژوهش مشغول هستند بسیار مفید باشد، لذا در طی چند مطلب، به معرفی برخی از این شرکت ها پرداخته خواهد شد. این مطلب به معرفی شرکت اروندان می پردازد.
معرفی شرکت اروندان:
شرکت بهره برداری نفت و گاز اروندان در آذر ماه 1383 با تصویب هیات مدیره محترم شرکت ملی نفت ایران تاسیس گردید. این شرکت یکی از شرکت های تاثیر گذار در زنجیره ارزش ساز در سطح بین المللی در افق سال 1402 هجری شمسی شمرده می شود.مدیریت مخازن و صیانت مستمر از آن، اولویت در استفاده از فناوری ملی، مدیریت بر اساس منابع بنگاه اقتصادی با نگاه حداکثر در آمد و حداقل هزینه؛حفظ محیط زیست و جلوگیری از هر گونه آلودگی، انجام پروژه های بنیادین و کاربردی در حوزه های فعالیت شرکت، ایجاد و حفظ ارتباطات بین صنعت و دانشگاه و ... از جمله استراتژی های مهم این شرکت است.
ترازنامه انرژی لیستی است که در آن عرضه انرژی با مصرف انرژی در بخش‌های مختلف اقتصادی متعادل می‌شود. به این ترتیب عرضه انرژی از منابع پایان‌پذیر و تجدید شونده تعیین شده و به وسیله صنایع تبدیلی قسمتی از آنها به مصرف واسطه و بقیه در بخش‌های گوناگون اقتصادی به مصرف نهایی میرسند. ترازنامه انرژی نشان میدهد چه اشکالی از انرژی در داخل کشور تولید شده و چه مقدار از آنها صادر یا وارد شده است، همچنین نشان میدهد در بخش‌های مختلف اقتصادی از چه نوع حامل انرژی بیشتر استفاده شده است. در هر کشور نه تنها تنظیم ترازنامه انرژی برای تعیین رابطه بین تولید انرژی و توزیع آن در بخش‌های مختلف حائر اهمیت است، بلکه برای محاسبه شدت انرژی مقایسه آن با حساب محاسبات ملی مانند تولید ناخالص ملی ضروری است . برای محاسبه مصرف سرانه انرژی لازم است ترازنامه انرژی را باید با جمعیت کشور تطبیق داد.
oil and gas law1 سایز: 6.34 مگابایت oil and gas law 2 سایز: 6 مگابایت oil and gas law 3 سایز: 13 مگابایتآشنایی با قوانین نفت، اساس نامه های شرکت های متولی و ... می تواند زمینه فهم عمیق تر سیر تحول و تطور نگرشی را در حوزه نفت کشور فراهم سازد لذا از طریق پیوند زیر می توانید قوانین نفت جمهوری اسلامی ایران که برخی از آنها هنوز در مرحله پیش نویس و برخی تصویب شده اند را مطالعه کنید ضمن اینکه اساسنامه شرکت ملی نفت را نیز ببینید. در مطالعه این قوانین و اساسنامه باید به برخی موارد ذقت کرد از جمله اینکه نحوه نگرش افراد و مسئولین در طول زمان چه بوده است؟ در تحلیل این قوانین می بایست به مسائل سیاسی و اجتماعی آن زمان نیز توجه کرد؟ سرمیه گذاری خارجی، میزان حضور شرکت های بین المللی، نوع قراردادها و مسائلی از این دست، به شدت تحت تاثیر مسائل سیاسی و اجتماعی بوده است. هر چند که تحلیل های کلی در این زمینه صورت گرفته است ولی قطعا تاملات بیشتر می تواند در روند سیاستگذاری بهتر و دقیق تر موثر باشد.
قوانین نفت ایران سایز: 8.2 مگابایت
چکیده کتاب
در این مقدمه سعی شده است که موضوع اقتصاد انرژی از طریق انگاره‌های ساده‌ای که اقتصاد بر آنها بنا شده است بررسی شود. تقاضای نامحدود برای انرژی (حداقل در تعریف) به این معنا است که منابع انرژی کمیاب هستند. موضوع حایز اهمیت در بخش تقاضا نحوه تخصیص منابع کمیاب و پیامدهای ناشی از این تخصیص است. بخش 2 به موضوعات مرتبط با تقاضای انرژی اختصاص یافته است. در بخش 2.2 موضوعات مرتبط با صرفه‌جویی‌های تقاضا مطرح می‌شود. در این بخش به ویژه به این موضوع پرداخته می‌شود که چرا صرفه‌جویی با استفاده از ابزارهای بازار دست یافتنی نیست. بنابراین تقاضای به ظاهر نامحدود برای انرژی تشدید می‌شود. در بخش 2.3 به برخی از مطالعات فراوان در زمینه مدل‌سازی انرژی پرداخته می‌شود. قرار گرفتن این بخش در زیر مجموعه موضوعات تقاضا این حقیقت را منعکس می‌کند که بسیاری از مدل‌سازی‌ها در حوزه انرژی در بخش تقاضا است. این مسئله ناشی از روش‌شناسی خوب بخش تقاضا و دسترسی بهتر به داده‌های این بخش است. به هر حال در ادامه این بخش، مدل‌سازی سایر بخش‌های انرژی شامل عرضه و بازار نیز بررسی می‌گردد.
گام بعدی پس از تقاضای انرژی در نظر گرفتن بعد منبع است. از این‌رو در فصل 3 موضوعات مخلتف سمت عرضه ملاحظه می‌شود. در این بخش اقتصاد منابع پایان‌پذیر به طور ویژه مورد توجه قرار می‌گیرد (که به نظر نویسنده یکی از نمونه‌های کاربرد اشتباه تئوری‌های اقتصادی بدون توجه به واقعیات است). موضوعات دیگری که در مسایل سمت عرضه به آن پرداخته شده است مسایل مالی و هزینه‌هااست. حمل و نقل انرژی نیز در این بخش مورد توجه قرار گرفته است.
کمیابی انرژی که از تقاضای نامحدود آن ناشی می‌شود مسئله انتخاب را امری اجتناب‌ناپذیر می‌سازد. در سه بخش بعدی -4.1 بازیگران بازار،4.2 بازارها و قیمت‌ها، 4.3 بازارها در برابر دولت‌ها – جنبه‌های مختلف نقش بازار در حل مسئله انتخاب مورد توجه قرار می‌گیرد. در نهایت، بخش 5 به جنبه خاصی از اقتصاد انرژی، یعنی نقش اقتصاد انرژی در کشورهای در حال توسعه اختصاص دارد.
این کتاب توسط آقایان طاهری فرد، حسینی و دهنوی ترجمه و در انتشارات دانشگاه امام صادق علیه السلام به چاپ رسیده است. برای تهیه کتاب به پیوند مراجعه کنید.
دریافت فایل سایز: 35.6 مگابایت دریافت فایل سایز: 20 مگابایتدر تمامی معاملات نفتی، قیمت از مهم‌ترین گزارهها محسوب می‌شود و بسیاری از تبصرهها و مواد قراردادی برای تثبیت قیمت ایجاد میشوند پوشش ریسک در بازارهای نفت و گاز، ایجاد سیستم های حقوقی پیچیده و ... همگی تائیدی بر این مدعاست که قیمت مهم‌ترین گزاره در معاملات نفت خام است. در این قسمت به برخی از عوامل موثر بر قیمت نفت خام اشاره می‌شود.
1- کیفیت نفت خام : کیفیت نفت خام را میتوان با استفاده از چند شاخص ارزیابی کرد، که مهم‌ترین شاخصهای مطرح در این زمینه عبارتند از : API (که در واقع معیاری برای ارزیابی سبکی و سنگینی نفت است، نفتهای سبکتر ارزش بیشتری دارند، زیر فرآوردههای ارزشمند بیشتری از آنها استخراج می‌شود.)، درصد سولفور (که معیاری برای ترشی و شیرینی نفت است، هر چند که نفت شیرینتر باشد بهتر است زیرا درجه سولفور بالا می‌تواند سبب خوردگی لولههای استخراج و انتقال نفت شود و هزینه زیادی را ایجاد می‌کند)، درجه انجماد (با توجه به اینکه، گاه نفت خام مسافتهای طولانی را توسط لوله یا تانکر طی می‌کند، اگر در دمای بالایی منجمد شود، سبب می‌شود که در زمان گذر از مسیرهایی که دما پایینتر است، نفت در لولهها یخ ببندد و در نتیجه جریان نفت را متوقف کند، معمولا برای مقابله با این رخداد، از مواد افزودنی شیمیایی دیگری استفاده می‌شود که بسیار هزینهبر است، لذا درجه انجماد نفت بسیار مهم است. لازم به ذکر است که طیف وسیعی از درجات انجماد (از 20 درجه بالای صفر تا 20 درجه پایین صفر) وجود دارد.) و سایر عوامل مربوط به کیفیت نفت.
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ
تَبَّتْ یَدا أَبی لَهَبٍ وَ تَبَّ - ما أَغْنى عَنْهُ مالُهُ وَ ما کَسَبَ - سَیَصْلى ناراً ذاتَ لَهَبٍ - وَ امْرَأَتُهُ حَمَّالَةَ الْحَطَبِ - فی جیدِها حَبْلٌ مِنْ مَسَدٍ
مقدمه
با توجه به غنای منابع نفتی در کشور و حساسیتهای خاصی که در حوزه نفت خام در جامعه جهانی وجود دارد، توجه ویژهای به «نفت خام» می‌گردد در حالی که متاسفانه «منابع گازی» مغفول میمانند و به این مهم که به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع انرژی در جهان است، توجه نمیشود به ویژه اینکه جمهوری اسلامی ایران، از نظر منابع گازی نیز وضعیت بسیار مساعد –حتی نسبت به نفت- دارد و توجه جدی و نگاه راهبردی به این منابع، می‌تواند زمینهساز بهرهگیری بسیار مناسب از این ابزار قدرتمند در مذاکرات بین‌المللی و افزایش قدرت چانهزنی در سایر حوزهها اعم از انرژی هستهای، امنیت ملی و ... به حساب آید.
در حالی که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بخش گاز در دو دهه آینده، نقطه اصلی جذب سرمایهگذاری خواهد بود هماکنون نیاز کشورها به گاز با توجه به مزیتهای گاز طبیعی و ذخائر جهانی گاز بسیار زیاد است و میتوان آن را به وسیله خط لوله و یا به صورت خط لوله و یا به صورت مایع به کشورهای مصرفکننده منتقل کرد، سازگارتر بودن آن با محیط زیست که نسبت به سایر سوختهای فسیلی، کمترین آلودگی را ایجاد می‌کند و ارزانتر بودن قیمت آن نسبت به مصرف آن در آینده، موجب علاقه بیشتر کشورها به این منبع انرژی است(نوروزی، 1391: 80). این نوشتار در پی آن است که به بیان ملاحظاتی پیرامون مسائل گاز جمهوری اسلامی ایران پرداخته و به واکاوی جایگاه این منبع ارزشمند بپردازد.
درصد قابل توجهی از نفت خام تولید شده مستقیما توسط تولید کنندگان به پالایشگرها یا سایر متقاضیان با قیمتهای رسمی(Postal-Official Prices) فروخته می‌شود. اینگونه قراردادها معمولا برای یک ماه تا یک سال منعقد می‌شود که البته امکان تمدید آنها وجود دارد. با وجود این، شرکتها نفتی معمولا برآورد دقیقی از تقاضای بازار برای نفت خام ندارند، لذا قراردادهای مدتدار نمیتواند نیازهای آنان را به طور کامل پاسخگو باشد. استفاده از قراردادهای مدتدار موجب می‌شود که شرکتهای نفتی در بعضی از موارد با کمبود نفت برای فروش، و در موارد دیگر با مازاد نفت رو به رو شوند. بازار اسپات که به آن بازار آزاد(Open Market) نیز میگویند، می‌تواند مازاد یا کمبود عرضه شرکتهای نفتی را متوازن کند، یدین معنی که شرکتهای نفتی میتوانند مازاد عرضه خود را در بازارهای اسپات بفروشند و کمبودها را از آنجا تهیه کنند.
قیمتگذاری در بازارهای اسپات بر اساس قیمت «نفتهای شاخص» انجام می‌شود. مهم‌ترین اناع نفت خام شاخص عبارتند از «مخلوط برنت دریای شمال» یا به طور خلاصه «برنت» و «WTI» و «دبی» به موازات رشد بازارهای اسپات، سازمانهایی برای تهیه گزارش عملکرد این بازارها و به ویژه برای انتشار قیمت انواع نفت خام ایجاد شد، مانند «پترولیوم آرگوس»، «پلاتس» و «گزارشهای نفتی لندن» و «رویتر». امروزه بازار اسپات نفت خام از نظر ارزش معاملات، بزرگترین بازار کالا را در جهان تشکیل میدهد. با وجود این، هنوز هم بعضی از کشورها مثل عربستان سعودی برای ورود به این بازارها با احتیاط برخورد میکنند.
معاملات در بازار اسپات دارای نکات منفی متعددی است از جمله:
1- قیمت در این بازارها چندان شفاف نیست. چرا که شاخصهای قیمتگذاری، استاندارد نیستند.
2- به علت کمبود اطلاعات طرفین، هزینه انجام معاملات در بازارهای اسپات بسیار زیاد است.
3- اعتبار طرفین قرارداد امری بسیار مهم است چرا که باید اعتماد کافی به تحویل کالا و پول وجود داشته باشد.
4- احتمال «قرارداد شکنی- Default» و ریسک قیمت در بازارهای اسپات وجود دارد.
منبع اصلی تهیه این مطلب از کتاب [درخشان، مسعود (1383)، مشتقات و مدیریت ریسک، سازمان مطالعات بین‌المللی انرژی، تهران، صص 33-35] بوده است.
برخی از کتابهای اقتصاد نفت، در تحلیلها و مدلهای اقتصادی خویش که برای تعیین قیمت نفت، حجم مناسب استخراج و ... استفاده میکنند، نفت را مانند کالاهای دیگر محسوب میکنند به عبارت دیگر، نحوه مواجهه آنان با کالایی مثل «نفت» که سیاسیترین کالای دنیا محسوب می‌شود، مانند سایر اقلام مصرفی یا فلزات است، در حالی که عوامل بسیاری سبب می‌شود که کالای نفتی با سایر کالاها، تفاوت اساسی داشته باشد. در این بخش، به بیان تفاوتهای نفت با سایر کالاها به صورت خلاصه پرداخته می‌شود. منبع اصلی تهیه این مطلب از کتاب [درخشان، مسعود (1383)، مشتقات و مدیریت ریسک، سازمان مطالعات بین‌المللی انرژی، تهران، صص 30-32] بوده است.
تفاوت اول: تقاضای نفت در کوتاهمدت نسبت به قیمت حساسیت چندانی ندارد. امکان جایگزینی نفت با سایر حاملهای انرژی در میانمدت و طولانیمدت مستلزم سرمایهگذاریهای سنگین است.
تفاوت دوم: حساسیت عرضه نفت نسبت به قیمت در کوتاهمدت و میانمدت بسیار کم است. هزینههای عملیاتی استفاده از ظرفیتهای موجود برای تولید به مراتب کمتر از هزینههای سرمایهای برای ایجاد ظرفیتهای جدید است. تا زمانی که قیمت در حد رضایتبخشی بیش از هزینه عملیاتی تولید باشد، استمرار تولید سودآور است، بدیهی است استمرار تولید با قیمتهایی که نتواند هزینههای سرمایهگذاری اولیه و توسعه ظرفیت تولید را بپوشاند، تولیدکننده را در آستانه ورشکستگی قرار میدهد.
با توجه به پیگیری های پی در پی علاقمندان و داوطلبان رشته مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز، در چند بخش به تحلیل سوالات آزمون دکتری این رشته در سال 1391، پرداخته می شود، امید است که مورد استفاده قرار گیرد. در یک نگاه کلی می توان گفت که سوالات آزمون دارای پیچیدگی و دشواری خاصی نیستند و با اندک دقتی در مطالعه می توان پاسخ های صحیح را یافت هر چند که به جرات می توان گفت در صورت عدم مطالعه، احتمال دست یافتن به پاسخ صحیح بسیار کم است و با توجه به اینکه عموما در مباحث علوم انسانی و اجتماعی نظیر علم اقتصاد میتوان برداشتهای گوناگونی از یک موضوع داشت و هر گزینه ای می تواند از یک منظر پاسخی صحیح باشد ولی در آزمون چندگزینهای در نهایت، یک پاسخ صحیحترین (و نه لزوما تنها پاسخ صحیح) خواهد بود، لذا حتما می بایست مطالعات جدی در این زمینه صورت گیرد.
یکی از مباحث بسیار مهم در بازارهای انرژی که مربوط به امنیت انرژی استُ ذخایر استراتژیک نفت می باشد که امروزه جایگاهی بسیار پیچیده و اساسی در جهان پیدا کرده است.
ذخایر استراتژیک نفت(SPR) ذخایری است که اجازه استفاده از آن هنگامی صادر شود که عرضه مستمر نفتخام به دلایل سیاسی یا نظامی با اختلال مواجه شده باشد. بدینسبب، در شرایط عادی معمولاً نمیتوان از ذخایر استراتژیک برای مدیریت قیمت نفت خام در بازار استفاده کرد. تاریخچه ذخیرهکردن نفت برای مواقع بحرانی به دوران جنگهای جهانی اول و دوم بر می‌گردد، ولی ذخیرهسازی به روال فعلی توسط آمریکا در سال 1975 و پس از بحران نفتی 74-1973 که در نتیجه جنگ بین اعراب واسرائیل رخ داد، انجام شد و هدف آن رفع احتیاجات ضروری امریکا به هنگام کاهش عرضه نفت در بحرانهای سیاسی یا اقتصادی بود. بخش عمده ذخایر استراتژیک نفت آمریکا درغارهای گنبدنمکی(Salt Dome Cavern) نگهداری می‌شود زیرا که هزینه احداث مخازن برای ذخیره نفت در مقایسه با استفاده از غارها دو برابراست.
السلام علیک یا رسول الله - سلام بر تو ای پیامبر رحمت و مهربانی، سلام بر تو ای زیبایی خدا بر زمین، سلام بر تو و اهل بیت بزرگوارت.
روی گل محمدی از اشک، تر شده‌ست ---- با ما مصیبتی‌ست که عالم خبر شده‌ست
با ما مصیبتی‌ست که ورد زبان شده ------ با ما مصیبتی‌ست که خون جگر شده ست
دشمن به فتنه سنگر تصویر را گرفت------------ لشکر نبرده‌ایم و نبردی دگر شده است
آن سوی خنده‌ها، همه دندان گرگ بود----- اینک زبانشان به دهان ، نیشتر شده ست
از هیچ زاده‌اند و پی هیچ، زیسته-------- شیطان ، بر این جماعت ابتر، پدر شده است
نمرود تیر بسته به زیبایی خدا------------------- زیبایی خدا ، به خدا بیشتر شده است
عالم، هنوز در صلوات است و همچنان-----این رایت نبی ست که بر بام، بَر شده است
شعر از میلاد عرفان پور
مقدمه:
یکی از مهم‌ترین مباحث در حوزه مسائل نفت را میتوان مربوط به انواع قراردادهای نفتی دانست. هر چند که نکته مورد تاکید تمامی صاحبنظران این است که قرارداد یک بستر است و بستگی به ویژگی‌های خاص هر منطقه و هر کشوری می‌تواند قابلیت خاصی را از خود بروز دهد، هر چند که هر یک از قراردادها از نظر ذاتی و عرضی ویژگیهایی دارند که می‌تواند تحت عنوان اشکالات ذاتی و عرضی از آنها بحث کرد.
نمایی کلی از قراردادها:
این قراردادها بستگی به نوع مفاد آنها در چندین دسته قرار میگیرند:
دسته اول: قراردادهای امتیازی[1]
قدیمیترین نوع قراردادها، امتیازیاند. در این نوع از قراردادها، واگذاری مخزن و یا میدانی مشخص از سوی دولت میزبان به شرکت بیگانه برای سرمایهگذاری در عملیات، اکتشاف، توسعه، بهره‌برداری و بازاریابی فرآوری نفت و گاز از سوی آن و پرداخت بر بنیان حقالارض یا بهره مالکانه افزون بر درصدی از درآمد خالص به عنوان مالیات به دولت میزبان می‌باشد.
با مروری بر تاریخچه نفت و بازارهای آن، میتوان مشاهده کرد که تا قبل از تحولات نفتی دهه 1970 که منجر به استقلال کشورهای میزبان نفت شد، بازار نفت تقریبا توسط شرکتهای بزرگ نفتی مدیریت میشد، و همین امر منجر به ایجاد «قراردادهای مدتدار ثابت» - (Fixed Term) شده بود، که البته تا زمانی که قیمت نفت از ثبات کافی برخوردار بود، چنین الگویی ثمربخش بود، ولی نوسانپذیری قیمت‌ها سبب شد که این الگو نیز چندان کارآمد نباشد. به عبارت دیگر به دلیل حجم بزرگ نفتی در معاملات، تغییرات اندک (اعم از افزایش یا کاهش)، موجب تغییر شدید قیمت کل کالا میشد، لذا اصطلاحا، زمینه ریسک شدید را فراهم میساخت. لذا، برای مقابله و یا مدیریت این ریسک، چندین پدیده رخ داد:
1- ظهور بازارهای تحویل فوری یا اسپات- Spot Markets. (برای اطلاعات بیشتر روی پیوند کلیک کنید.)
2- ظهور بازارهای آتیها که زمینه پوشش ریسک را فراهم میکرد- Future Markets.
3- ظهور سفتهبازان(Speculators) که مبتنی بر روابط آربیتراژی(Arbitrage) به سود کلان دست مییافتند. هر چند که در معرض زیانهای سنگین نیز هستند.
در بخش‌های بعد، به توضیح هر یک از این دسته خواهیم پرداخت.
این آژانس در پی وقایع و حوادث متعدد در فضای متشنج ناشی از جنبشها و اعتراضات سراسری در حوزه نفت و برای تامین امنیت انرژی برای کشورهای قدرتمند تاسیس گردید. از جمله این وقایع میتوان به جنبش ملیکردن نفت، تلاش برای افزایش قیمت نفت، حذف امتیازات شرکتهای بزرگ نفتی و جلوگیری از بهره‌برداری سیاسی و اقتصادی ناشی از وابستگی کشورهای توسعه نیافته به کشورهای صنعتی اشاره کرد. بحران انرژی سال 1973 ضربه نهایی بود که آمریکا، اروپای غربی در ژاپن را به ضرورت تاسیس آژانس ترغیب نمود. سرانجام این آژانس در طی یک گردهمایی در 18 نوامبر 1974 با شرکت نمایندگان کشورهای عضو همکاری اقتصادی و توسعه(Organizational for Economic Cooperation and Development (OECD))و عضویت اتحادیه اروپا تاسیس گردید. مرحله اجرایی آژانس سال 1976 و مقر آن در پاریس و زیرمجموعه (OECD) است. (موسوی، 1379: 176)
مقدمه:
این مطلب، درباره آییننامه، قوانین و شرایط سرمایهگذاری خارجی در ایران می‌باشد .بدین منظور فرمهای گوناگون مربوط به درخواست سرمایهگذاری خارجی، بخشی از محور مورد بحث در این سرفصل است که بررسی این فرمها، در وهله اول موضوع این نوشتار نیست و بلکه تمرکز بیشتر این نوشتار کوتاه بر روی قوانین و آییننامههای اجرابب مربوط به تشویق و حمایت سرمایهگذاری خارجی(مصوب سال 1381) و موافقنامه و شرایط عمومی همسان قراردادهای خدمات مدیریت طرح در صنعت نفت می‌باشد.
سرمایه گذاری خارجی در ایران:
پیش از ادامه بحث، بهتر است نگاهی کوتاه به سرمایهگذاری خارجی در صنابع ایران داشته باشیم که اتفاقا همواره محل بحث، بررسی و نزاع بوده است. با توجه به ویژگیها خاص حکومت اسلامی و مسائلی نظیر قاعده نفی سبیل، انفال بودن معادن و ... بحث سرمایهگذاری خارجی در ایران در یک خط قرمز قرار داشته است به گونهای که در قانون اساسی نیز، جلوگیری از حاکمیت و مالکیت خارجیان بر منابع داخلی به شدت مورد تاکید قرار گرفته است لذا سازوکار بهرهگیری از سرمایهگذاریهای خارجیان در داخل کشور، نیازمند توجه دقیقتر و جدیتری است که مبادا موجب تسلط آنان بر منابع داخلی گردد. از سوی دیگر تجربه تاریخی ایرانیان در گذشته و پس از جنگ جهانی دوم نسبت به حاکمیت کشورهای استعمارگر بر منابع داخلی موجب احتیاط بیشتری در این زمینه شده است.
هر چند این مطلب با عنوان روش های خصوصی سازی در صنعت نفت و گاز منتشر می شود ولی این روش ها به صورت منحصر در این حوزه نمی باشد و در سایر صنایع نیز کاربرد دارد.
برای خصوصیسازی روشهای گوناگونی وجود دارد که در ادامه به طور مختصر به شرح هریک از این موارد پرداخته می‌شود. برای انتخاب هر یک از این روشها، میبایست به مولفههای گوناگونی نظیر ساختار حکومتی، وضعیت افتصادی، تاثیرپذیری جامعه از هر یک از صنایع و ... توجه گردد. مهم‌ترین روشها به این صورت هستند.
1-فروش ذخائر (Stock Sales)- در این روش که در واقع در درجه دوم بعد از تولید شرکت دولتی است، شرکت خصوصی از طریق مشارکت در درجه دوم وارد حوزه کاری آن سازمان دولتی می‌شود. فروش ذخائر می‌تواند در قالب مزایده عمومی که حجم وسیعی از شرکا را درگیر می‌کند یا یک پیشنهاد خاص به افراد خاص در بخش خصوصی باشد یا اینکه از طریق تلفیق و توسعه فعالیتها با یک سازمان دیگر انجام شود.
2-فروش داراییها(Asset Sales)- در این روش، تمامی داراییهای سازمان دولتی به افراد واگذار می‌گردد.
3- بازمهندسی سازمان (Company Reorganization)- در این روش با تبدیل ساختار سازمانی شرکت به اجزای کوچکتر و واگذاری آنها به افراد متقاضی، امر خصوصیسازی اتفاق میافتد، این روش در صورت اجرای مناسب می‌تواند زمینهساز بهرهوری و اثربخشی بیشتر سازمان باشد.
4- سرمایهگذاری مشترک(Joint Venturing)- در این روش، سازمانها با حفظ ساختار گذشته خود، به جذب سرمایه از بخش خصوصی اقدام میکنند. تکنیکها و ابزارهای تجاری، بسته به قدرت طرفین و فشار سیاسی موجود می‌باشد.
5- قراردادهای مدیریت و اجاره(Lease and Management)- در این روش، واگذاری کامل مالکیت به بخش خصوصی اتفاق نمیافتد بلکه اجازه مدیریت، فناوری یا مهارت اداره بنگاه به این بخش داده می شود. در قالب این قرارداد، بخش خصوصی می‌تواند داراییهای دولتی را نیز اجاره کرده و با مسئولیت خویش به اداره آنها بپردازد. قراردادهای مدیریت و اجاره معمولا در سرمایهگذاریهای با ملیتهای متفاوت نیز کاربرد دارد که منجر به جذب سرمایه و بهبود وضعیت مالی سازمانهای دولتی می‌گردد.
یکی از مباحث اساسی در حوزه مدیریت قراردادهای نفت و گاز را میتوان، بررسی مباحث فقهی و حقوقی این حوزه دانست که فقه معادن و به تبع آن فقه نفت و گاز می‌تواند در این دسته قرار گیرد. با توجه به محدودیتهای موجود در منابع این حوزه، برخی از پایان نامهها و مقالات مناسب معرفی می گردد هرچند این معرفی به معنی تائید محتوای آنها نیست.
1- رساله دکتری آقای حسینعلی سعدی که یکی از بهترین منابع در این حوزه است، این رساله در دانشگاه امام صادق علیه السلام و با نمره 20 دفاع شده است.
2- مقالات و آثار دکتر غلامرضا مصباحی مقدم که در این حوزه از صاحب نظران برجسته محسوب می شود.
3- کتاب ولایه الهیه الاسلامیه او الحکومه الاسلامیه آیت الله مومن.
4- کتاب ولایت فقیه آیت الله منتظری
5- برخی از فقها نیز در برخی از آثار خود به صورت متفرقه به این مباحث پرداخته اند که می توان به کتاب البیع امام خمینی (ره)، کتاب اقتصادنا شهید صدر و ... اشاره کرد.
6- برخی از مقالات علمی- پژوهشی نیز در این حوزه نوشته شده است که در سایت جهاد دانشگاهی که به نمایه کردن نشریات علمی و پژوهشی می پردازد قابل دسترسی است.
7- جزوه فقه معدن دکتر سعدی نیز که در دوره دکتری مدیریت قراردادهای نفت و گاز دانشگاه امام صادق علیه السلام تدریس شده است نیز جزوه مفیدی می باشد هر چند که نیاز به دستهبندی و تدوین بهتری برای ارائه به عموم دارد.
محاسبه ذخایر نفت، گاز و میعانات گازی کشور به دو حالت انجام شده است: روش اول: «مورد انتظار»: جهت پیش‌بینی ظرفیت تولیدی مخازن
روش دوم: «موردانتظار + ممکن»: برای برآورد پتانسیل مخازن هیدروکربوری کشور
حالت «مورد انتظار»، حالتی است که «حجم هیدرورکربور واقعی» به احتمال ۵۰ درصد بیشتر یا کمتر از «حجم هیدروکربور محاسبه شده» است. حالت «مورد انتظار + ممکن» حالتی است که «حجم هیدروکربور واقعی» به احتمال ۱۰ درصد بیشتر از «حجم هیدروکربور محاسبه شده» باشد.
محاسبات ذخایر هیدرکربوری کشور بر مبنای روش آماری مونت‌کارلو که یکی از پیشرفته‌ترین مدلهای ریاضی- آماری بین‌المللی است انجام می‌گیرد. در این روش، نزدیکترین حجم هیدروکربور و ذخایر نهایی با در نظر گرفتن احتمال خطا در هر یک از پارامترهای مؤثر در محاسبات منظور می‌شود. برای بدست آوردن ذخایر هیدروکربوری ایران، میدان به میدان و سازند به سازند برای مناطق خشکی، دریایی و در نهایت کل کشور به دو صورت «مورد انتظار» و «مورد انتظار + ممکن» محاسبه شده است.
هر چند که برخورداری از منابع انرژی در درجه اول به عنوان یک نقطه قوت و یک نعمت الهی محسوب می‌شود ولی گاه تضاد بین منافع صاحبان این منابع سبب می‌گردد که سود حاصل از این نعمت، عاید کسانی گردد که از این نعمت برخوردار نیستند. بسیاری از صاحبان منابع نفت و گاز دنیا، دارای فناوریهای مناسب جهت فراوری و استفاده حداکثری از منابع نفتی خود نبوده و همواره از شرکتهای بین‌المللی که تحت حمایت کشورهای قدرتمند دنیا هستند استمداد میجویند. این شرکتها نیز از فرصت ایجاد شده نهایت بهره‌برداری را در صدد حداکثرسازی منافع خویش، فارغ از منابع کشور میزبان انجام داده و گاه با ایجاد منازعات بین‌المللی بین این کشورها در صدد استخراج حداکثری از منابع مشترک، افزایش حجم استخراج نفت در دنیا و فزونی عرضه و در نتیجه کاهش قیمت نفت و ... برمیآیند که عدم توجه به این امر می‌تواند زمینهساز مشکلاتی برای صاحبان منابع در آینده که با کاهش این منابع خدادادی مواجه میشوند، باشد.
یکی از کشورهایی که در طی چند سال اخیر، توجه بسیاری از صاحبنظران، کارشناسان و شرکتهای بین‌المللی را به خود جلب نموده و به نوعی به عنوان مهم‌ترین منبع نفت جهانی در چند سال آینده از آن یاد می‌شود، عراق است. ویژگی‌های خاص نفت عراق، موقعیت استراتژیک آن در منطقه، نابسامانیها و اختلافات داخلی در این کشور و ... سبب شده است که بسیاری از کشورهای قدرتمند در پی تسلط بر منابع نفتی این کشور باشند، به نوعی که بسیاری از تحلیلگران حمله نظامی آمریکا به عراق را به عنوان یک جنگ برای نفت قلمداد میکنند که امریکا به این طریق بر نفت این کشور مسلط شده و به طرق مستقیم و غیر مستقیم کنترل منابع نفتی این کشور را در دست گرفته است. عبدالله سلمان و عبدالصاحب(1390) بیان میدارند که نفت عراق با ویژگی‌های اقتصادی متمایز می‌شود که این ویژگیها دلایلی برای مطرح شدن موضوع اشغال عراق در طرح امریکاست و از این طریق، آمریکا به تنهایی سرمایه گذاریهای آینده را در بخش نفت انجام میدهد. (عبدالله سلمان و عبدالصاحب، 1390: 99)
مقدمه:
در طی سالهای پس از انقلاب شکوهمند اسلامی، دنیای استکبار به ویژه امریکا در صدد ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران بوده و در این راستا از ابزارهای گوناگونی بهره گرفته است. راهاندازی، حمایت و پشتیبانی از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تلاش در راستای ایجاد تفرقه و اختلاف در میان قومیتها، مصادره اموال ایرانیان در کشورهای دیگر، تجاوز نظامی به حریم دریایی و هوایی جمهوری اسلامی ایران برخی از این ابزارها بوده‌اند، یکی از مهم‌ترین ابزارهای مورد استفاده غرب در راستای ضربه زدن به نظام جمهوری اسلامی و ایجاد فشار و انزوا در این کشور، بهرهگیری از ابزار تحریم بوده است.
تحریم انواع گوناگونی دارد که میتوان به تحریم اقتصادی، فرهنگی، علمی، سیاسی، نظامی، فنی و ... اشاره کرد. مهم‌ترین نوع تحریم را تحریم اقتصادی میدانند. در گذشته بسیاری از صاحبنظران تحریم اقتصادی را مکمل حمله نظامی میدانستند ولی امروزه تحریم اقتصادی، خود به عنوان یکی ابزار اساسی محسوب می‌شود. جمهوری اسلامی ایران در طی سه دهه پس از پیروزی انقلاب، همواره تحت تحریمهای اقتصادی شدید در حوزههای گوناگون بانکی، پول و ارز، مواد اولیه، انرژی به ویژه نفت و گاز بوده است. این نوشتار کوشیده است به مقوله تحریمهای نفتی پرداخته و تحلیلی از گزینههای پیشرو جمهوری اسلامی ایران در برابر این تحریمها اشاره کند.
تحریم اقتصادی چیست؟
تحریم[2] به معنی اعمال محدودیتهای یک کشور و یا جامعه بین‌المللی علیه یک کشور و یا یک گروه است که مهم‌ترین نوع آنها تحریم اقتصادی است. از نظر باری ای کارتر[3]، تحریمهای اقتصادی به معنی «تدابیر قهرآمیز اقتصادی علیه یک یا چند کشور برای ایجاد تغییر در سیاستهای آن کشور و یا دست کم بازگوکننده نظر یک کشور درباره این قبیل سیاست‌ها می‌باشد.[4]»(ناصرپور، 1386: 23) نظریههای تحریم ارتباط مستقیم با به‌کارگیری قدرت اقتصادی دارد و بنا به تعریف رابرت ژیلپین تحریم اقتصادی به معنی «دستکاری روابط اقتصادی به منظور اهداف سیاسی» است. (زهرانی، 1376: 4).
نکتهای که کارشناسان و صاحبنظران نفتی اظهار میدارند این است که بخش گاز در دو دهه آینده، نقطه اصلی جذب سرمایهگذاری خواهد بود هماکنون نیاز کشورها به گاز با توجه به مزیتهای گاز طبیعی و ذخائر جهانی گاز بسیار زیاد است و میتوان آن را به وسیله خط لوله و یا به صورت خط لوله و یا به صورت مایع به کشورهای مصرفکننده منتقل کرد، سازگارتر بودن آن با محیط زیست که نسبت به سایر سوختهای فسیلی، کمترین آلودگی را ایجاد می‌کند و ارزانتر بودن قیمت ان نسبت به مصرف آن در آینده، موجب علاقه بیشتر کشورهاست.
برنامه های توسعه گاز اوپک (به عنوان یکی از بزرگترین دارندگان گاز طبیعی جهان) می‌تواند به عنوان یک عامل تکمیلکننده و نه جایگزینشونده در سیاستهای نفتی اوپک در نظر گرفته شود. موارد زیر، تنها معدودی از منافع این امر می‌باشد:
- توسعه گاز داخلی، نفت بیشتری را برای صادرات آزاد می‌سازد و حجم اضافی مایعات گازی باارزش که در نتیجه استخراج گاز حاصل می‌شود، درآمدهای گوناگون را نصیب تولیدکنندگان می‌کند.
- زیانهای ناشی از بازار نفت کوره سنگین از طریق جایگزین شدن گازطبیعی در نیروگاههای برق برای صادرکنندگان گاز اوپک جبران می‌شود.
- پیشرفت صنعت گاز به تواناییهای توسعه یافته ارزش بیشتری میبخشد.
- انگیزههای اصلی برای استفاده از گاز طبیعی، مانند کارایی بیشتر در نیروگاهها و به عنوان یک سوخت با آلایندگی کمتر برای مصارف داخلی و منطقه‌ای افزایش مییابد.
فناوری و مهارتها به کشورهای دارنده گاز انتقال یافته و موجب ایجاد فرصتهای جدید اشتغال و ایجاد مشاغل گوناگون می‌گردد.
در ادامه به معرفی یکی دیگر از مهم‌ترین نهادهای متولی امر انرژی در جهان یعنی مجمع کشورهای صادرکننده گاز پرداخته می‌شود(http://portal.opec.mop.ir).
ترازنامه انرژی به ارائه گزارش خلاصه ای از تبادلات انرژی می پردازد و بیان می دارد که در یک سال، چه میزان از یک انرژی تولید و به مصرف رسیده است. در واقع ترازنامه انرژی استانداردترین و موثق ترین گزارش انرژی یک کشور به حساب می آید. هر چند که انتقاداتی نسبت به نحوه تهیه و معیارهای مربوط به آن وجود دارد ولی در کل می تواند شمای کلی از وضعیت انرژی را بیان کند.
در ادامه ترازنامه چند سال مختلف ارائه می شود که می تواند به عنوان منبعی برای مطالعات و پژوهش ها و مقایسات علمی تلقی شود.
ترازنامه انرژی سال 1389 سایز: 5.19 مگابایت
ترازنامه انرژی سال 1387 سایز: 4.92 مگابایت
ترازنامه انرژی سال 1383 سایز: 1.77 مگابایت
ترازنامه انرژی سال 1387 سایز: 1.72 مگابایت
مقدمه:
در این سرفصل، به بررسی نگاهها و رویکردهای گوناگون در مورد قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز پرداخته شده است و سعی شده است است که با جمعبندی نظرات کارشناسان که عموما از داوریهای بین‌المللی و اظهار نظرهای آنان حاصل شده است، طبقهبندی کلی و جامعی از این دسته نظرات ارائه شود. هر چند که در نهایت به یک نتیجه کاملا مشخص نرسیده است و در واقع به نقد و تحلیل استدلالهای هر یک از این نظرات پرداخته شده است.
در این طیف از نظرات، میتوان شاهد وجود دیدگاههایی بود که مدعی اند باید در قرارداهای بین المللی، بنی دولت و شرکت بین المللی یک رابطه تعریف شده در حقوق خصوصی باشد و عملا دولت به واسطه دولت بودنش، اختیار خاص دیگری بر خلاف اصل قرارداد نداشته باشد و حتی در یک مقام بالاتر مقوله شرط ثبات را (در قالبهای گوناگون اعم از تمامی ارکان تا مباحث مالی) پیش میگیرند. و در سر دیگر طیف، بیان می‌گردد که دولت چون دولت است، اساسا حق ندارد که حق اختیار خود به قوانین را از خود ساقط کند و حتی اگر چنین کاری هم انجام دهد این شرط خود به خود فاسد است و ارزشی ندارد لذا بیان می دارد که دولت چون در مقام مصلحت عامه و به عنوان نماینده ایشان عمل می کند میبایست در هر حال، تلاش بسیاری برای حفظ حقوق ملت داشته باشد.
مقدمه:
ظهور انقلاب اسلامی در ایران به رهبری حضرت امام خمینی (قدس سره الشریف) همواره با حساسیت و توجه ویژه ایشان به قطع ایادی استکبار جهانی و نیل به استقلال کشور همراه بود. حضرت امام چه در گفتار و چه در عمل با درایت و دوراندیشی، استقلال در تصمیم و عمل و حفظ منافع ملی و صیانت از آنها را جزء استراتژی‌های اساسی انقلاب اسلامی و یکی از محورهای بازگشت به اسلام ناب محمدی (صلی‌الله علیه و آله) معرفی نمودند. این توجه توأم با ژرف‌اندیشی حضرت امام باعث شد تا جوانان و نیروهای حزب‌اللهی و متخصص صنعت نفت در بدو ظهور انقلاب اسلامی بتوانند بدون اتکاء به نیروهای خارجی، این صنعت حیاتی و راهبردی را به‌عنوان یکی از پشتوانه‌های نظام اسلامی مدیریت نمایند. بدون شک استمرار حرکتی که امام آغازگر آن بوده‌اند امروزه بدون پشتوانه‌های عمیق علمی و دانشگاهی امکان‌پذیر نخواهد بود.
شرکتهای چندملیتی نفتی (میرترابی، 1387: 224- 230)
شرکتهای چندملیتی نفتی که از آنها تحت عنوان غولهای نفتی(Oil Majors) نیز یافت می‌شود، از بازیگران قدیمی عرصه نفت جهان محسوب میشوند. زمینه پیدایش شرکتهای چندملیتی نفتی در امریکا و به فاصله چندسال پس از پایهگذاری صنعت نفت در این کشور پدید آمد.
در واقع ظهور اینگونه شرکتها، با نام شخصیتی عجیب و استثنایی یعنی جان دی راکفلر(John D.Rakefler) عجین شده است. وی در سال 1862 در سن 23 سالگی وارد صنعت نفت شد و ابتدا در بخش پالایش و سپس بخش حمل و نقل امریکا را تحت کنترل خود درآورد و در چنین شرایطی در سال 1870 شرکت استاندارد اویل نیوجرسی (Standard Oil of New Jercy) را پایهگذاری کرد و اولین شرکت غولآسای نفتی جهان متولد شد.
7 شرکت بزرگ در اوایل قرن 20 میلادی تحولات صنعت جهانی نفت را رقم زدند و به هفت خواهران نفتی مشهور شدند (این نامگذاری به این دلیل بود که آنان در پی آن بودند که با ایجاد اتحادی مشترک و دوستانه، منافع یکدیگر را تهدید نکنند و به افزایش منافع یکدیگر اقدام کنند).
امنیت انرژی را میتوان مهم‌ترین ابزار حفظ قدرت در جامعه امروز دانست که با ملاحظات بسیار زیاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و ... پیوند خورده است. ضعف در تامین انرژی و عدم اطمینان نسبت به این مقوله، می‌تواند زمینه عقبماندگی اقتصادی و تولیدی و به تبع آن سیاسی و اجتماعی را فراهم آورد. لذا تلاشهای بسیاری از سوی کشورهای گوناگون به ویژه کشورهای توسعه یافته در جهت تامین انرژی صورت می‌گیرد که گاه قالبهای نظامی نیز به خود می‌گیرد.
استوینس(1390) بیان میدارد که انرژی همواره یک مساله حائز اهمیت است، هر چند که در برخی از ادوار به دلیل سیر نزولی قیمت آن، توجه چندانی به آن نشده است ولی مفهومی کلیدی در مفهوم استاندارد سطح زندگی است که گاه فقدان یا کمبود آن بقای یک جامعه را به خطر میاندازد و شاید به همین دلیل بوده است که نفت به عنوان یکی از منابع اصلی و دیرین انرژی تاثیری عمیق بر سیاستهای بین‌المللی داشته است. هر چند که نباید از خاطر دور داشت که انرژی حتی در سطح محلی و منطقه‌ای نیز دارای اهمیت بسیار است و چه از نظر اقتصادی و چه از نظر مسائل دیگر مثل زیستمحیطی و ... مورد توجه بوده است.
در سالهای اخیر، به واسطه قدرت یافتن چین در بازار اقتصاد جهانی، این کشور در طی سالهای 2004- 2005 به دومین مصرفکننده نفت پس از آمریکا تبدیل شد در حالی که در سال 2002 پنجمین تولیدکننده نفت بود. پیشیبینی شده است که میزان مصرف نفت خام چین تا سال 2025 به 11 میلیون بشکه در روز برسد. (میرترابی، 1387: 204- 205)
البته مسئولین ارشد چین، نگران وابستگی بیش از حد کشورشان به نفت سایر کشورها به ویژه نفت خاورمیانه هستند، چرا که علاوه بر ناامنیهای این منطقه، تمام خطوط حمل و نقل دریایی نفت در آنجا، تحت کنترل امریکا (بزرگترین رقیب چین) است.
مهم‌ترین مساله برای چین این است که تامین نفت از مسیرهای زمینی را تقویت نماید تا بدینترتیب اثرپذیری آن از فشارهای آمریکا در مسیرهای دریایی کمتر شود. تلاشهای چین در دهه 90 در آسیای میانه به همین علت بوده است و طرح احداث خط لوله صادراتی نفت از قزاقستان به چین در همین راستا پیگیری شده است. همچنین شرکت نفت دولتی چین سعی دارد که سهام شرکتهای نفتی روسیه را خریداری نماید لذا واردات این کشور از چین در سال 2003 حدود 73 درصد بوده است. یکی دیگر از اقدامات چین، تشویق شرکتهای چینی برای سرمایهگذاری در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی کشورهای خاورمیانه است. همچنین تکیه بر واردات گاز یکی دیگر از اقدامات چین در این زمینه است به عنوان مثال در آبان ماه 1383 تفاهمنامهای بین ایران و چین به ارزش 100 میلیارد دلار امضا شد و به ازای آن قرار شد، شرکت ملی نفت چین در پروژههای نفتی ایران مشارکت کند.
روابط چین و امریکا در زمینه انرژی، آمیخته از تهدید و فرصت است. برای امریکا، هدایت چین در مسیر پیوند با اقتصاد جهانی و پیروی از شرایط آن، حتی فراتر از اولویتها و اهداف واشنگتن در زمینه حضور در خاورمیانه است. امکان همکاریهای سازنده دو کشور در مسائل انرژی نیز مطرح است. با این حال با افزایش قدرت چین در صحنههای بین‌المللی، در زمینه رقابت و تنش میان این دو کشور نیز وجود خواهد داشت، بنابراین سیاست چین در این زمینه فعالتر خواهد شد.
منابع و مآخذ:
میرترابی سعید(1387)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس.
نوروزی محمد (1391)، گفتارهای عمومی درباره مسائل نفت ایران، تهران: انتشارات انجمن علمی دانشجویان رشته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام.
