استراتژی نفتی روسیه

از نظر تاریخی، روسیه در زمینه تولید و صدور نفت، سابقه­ای طولانی دارد ولی با فراز و نشیب­هایی همراه بوده است این فراز و نشیب هم در زمان اتحاد جماهیر شوروی که تولیدش تا حدود 5/11 میلیون بشکه در روز هم رسید و هم پس از آن تا آغاز سال 2000 میلادی که روسیه، رکودی در صنعت نفت داشت وجود داشته است. (میرترابی، 1387: 202- 203)

سرمایه ­گذاری در بخش نفت روسیه از 2 میلیارد دلار در 1999 به 6 میلیارد در سال 2000 افزایش یافت و سبب افزایش تولید از 1/6 میلیون بشکه در سال 1999 به 7/7 میلیون بشکه در سال 2002 و 4/8 میلیون در سال 2003 انجامید که این رقم در طی سال­های اخیر در حال افزایش است.

روسیه در پی تثبیت جایگاه خود به عنوان یک عرضه­کننده مطمئن و امن نفت برای بازار­های جهانی به ویژه غرب است. ضمن اینکه تلاش­های روسیه برای افزایش جایگاه خود در بازار انرژی جهانی با تمایل غرب برای کاهش وابستگی به منابع انرژی خاورمیانه همراه بوده است. البته ذخائر گاز روسیه بسیار فراوان بوده و رتبه اول جهانی را داراست و 32 درصد ذخایر گاز جهان را در خود جای داده است و البته این کشور دومین تولیدکننده گاز طبیعی پس از آمریکا نیز هست.

 

منابع و مآخذ:

میرترابی سعید(1387)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس.

نوروزی محمد (1391)، گفتارهای عمومی درباره مسائل نفت ایران، تهران: انتشارات انجمن علمی دانشجویان رشته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه­السلام.

نمونه یک قرارداد نفتی

معمولا با توجه به ساختار محرمانه قراردادهای نفتی، نمونه اصلی یک قرارداد به سختی به دست علاقمندان می رسد و گاه پیدا کردن یک نمونه واقعی از قراردادهای بین المللی نفتی برای افراد عادی و پژوهشگران امکان پذیر نیست، لذا در این قسمت نمونه ای از نسخه خام یک قرارداد بین المللی نفتی که مربوط به کشور ترکمنستان است ارائه می شود که امید است مفید باشد. اگر دوستانی، نمونه های دیگری در اختیار داشتند لطفا برای بنده ارسال فرمایند تا در اختیار عموم قرار گیرد. با تشکر

برای دریافت نمونه قرارداد بر روی پیوند زیر کلیک کنید.

دریافت فایل  سایز: 258 کیلوبایت

استرات‍ژی نفتی عربستان

عربستان با دارا بودن یک چهارم از ذخائر نفتی شناخته­شدن در جهان (معادل 261 میلیارد بشکه) رتبه نخست را در زمینه حجم ذخائر نفت، به خود اختصاص داده است. هرچند عربستان به عنوان بزرگترین تولید­ کننده نفت در بسیاری از سال­ها شناخته شده و از سوی دیگر موقعیت مهمی در بازار جهانی دارد ولی روابط پیچیده­ و ویژه عربستان با آمریکا و حضور شرکت­های آمریکایی در صنعت نفت این کشور، استقلال آن را در این صنعت زیر سوال برده است. (میرترابی، 1387: 194- 199)

فعالیت­های عربستان برای حفظ جایگاه:

عربستان برای حفظ جایگاه خود در صنایع نفت جهان، در چندین عرصه فعالیت دارد:

الف) روابط عربستان با دیگر اعضای اوپک: عربستان می­کوشد که قیمت نفت را در بالاترین سطح ممکن نگهدارد. هر چند که معتقد است نباید افزایش قیمت نفت، آن قدر زیاد باشد که تقاضای نفت را تحت تاثیر منفی قرار دهد. عربستان با توجه به میادین عظیم نفتی خود می­تواند 2 تا 3 میلیون بشکه ظرفیت اضافی تولید در هر روز داشته باشد. لذا در صورتی که کشورهای عضو اوپک با اقدامات و تصمیمات عربستان موافقت نکنند، عربستان از قواعد اوپک سرپیچی کرده و خود به اضافه نمودن تولید روی می­نهد و همچنین در صورت کاهش تولید از سوی سایر کشورهای عضو اوپک یا یک کشور از عرصه تولید، عربستان آن را جبران می­کند. امروزه اوپک را سازمانی تحت رهبری عربستان می­دانند.

معرفی کتاب حقوق قراردادهای بین‌المللی نفت - مسعود امانی

 چکیده کتاب

 سعی و هدف کتاب حاضر بر آن است که با بررسی قراردادهایی که تاکنون در حیطه اکتشاف و استخراج نفت در عرصه بین‌المللی منعقد شده است، تبیین نماید آنچه در قراردادهای نفتی به تبع آن در حقوق نفت که در عرصه بین‌المللی بیشتر زاییده استنباط داوران است، اهمیت دارد، توجه به چارچوب از پیش تعیین شده آن نیست، بلکه مجموعه‌ای از شروط مالی و حقوقی قرارداد است که عمدتاً در مذاکرات فیمابین حسب شرایط و مقتضیات حاکم بر جذب سرمایه‌گذاری خارجی تعیین می‌شود. برای این منظور با بررسی ماهیت و آثار حقوقی قراردادهای بین‌المللی نفت در کشورهایی که مالکیت نفت در آنها متعلق به دولت است، بدنبال پاسخی برای این پرسش هستیم که آیا از حیث ماهیت حقوقی واقعاً تفاوتی میان انواع مختلف قراردادهای نفتی وجود دارد یاخیر؟ همچنین با بررسی فقهی ماهیت و آثار قراردادهای نفتی بین‌المللی نیز بر آنیم تا میزان سازگاری این قراردادها را با موازین فقهی مشخص نماییم. بطور خلاصه بر آنیم تا ضمن تحلیل ماهیت حقوقی این قراردادها بر اساس ضوابط و ساختارهای حقوق ملی به این پرسش ها پاسخ دهیم که آیا اصولاً تفاوتی در ماهیت حقوقی این قراردادها و آثار آن وجود دارد؟ آیا ماهیت حقوقی این قراردادها با توجه به مبانی فقه قابل توجیه است؟   وآیا با توجه به نظام حقوقی مالکیت نفت و تبعاٌ نقش ویژه دولت در آنها می‌توان این قراردادها را از گروه قراردادهای اداری دانست؟

مروری بر استراتژی نفتی آمریکا

در این نوشتار به استراتژی های نفتی آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین بازیگران صنعت نفت در جهان اشاره می کنیم.

آمریکا، بزرگترین بازیگر دولتی در بازار نفت جهان به شمار می­رود. باید توجه داشت که صنعت نفت به شیوه امروزین آن، اساسا در این کشور پایه­ریزی شد و نخستین مبادلات نفتی برای صادرات نفت از طریق کشتی نیز از آنجا آغاز شد (میرترابی، 1387: 185).

 در سال 2000 تولید روزانه امریکا حدود 11 میلیون شبکه در روز بود آمریکا از نظر مصرف سوخت هم بزرگترین مصرف­کننده است و روزانه حدود 20 میلیون بشکه مصرف دارد یعنی حدود یک چهارم مصرف کل جهان.

استراتژی­های نفتی آمریکا: (میرترابی، 1387: 190- 194)

1-   جلوگیری از تسلط دشمنان بر منافع نفتی خلیج فارس: چرا که این منطقه، حدود دو سوم ذخائر شناخته شده نفت و 32 درصد ذخایر شناخته شده گاز را در خود جای داده است.

بازیگران مهم صنعت نفت و گاز در جهان

مقصود از بازیگران مهم، آن دسته از کشورها و نهادهای بین­المللی هستند که تصمیمات و استراتژی­های آنها در زمینه مسائل مربوط به انرژی، آثار فراوانی بر صنعت و بازار جهانی نفت دارد.( میرترابی، 1387: 185)

بازیگران جهانی به دو دسته تقسیم می­شوند:

الف) کشورهایی که در بازار نفت از نظر سیاسی، عملکردی، تدوین استراتژی و جهت­دهی موثرند. نظیر: آمریکا، عربستان سعودی، روسیه و چین.

ب) نهادهای بین­المللی تاثیرگذار بر معاملات نفتی جهان. نظیر: اوپک و آژانس بین­المللی انرژی.

منابع و مآخذ:

میرترابی سعید(1387)، مسائل نفت ایران، تهران، نشر قومس.

نوروزی محمد(۱۳۹۱)، گفتارهای عمومی درباره مسائل نفت ایران، تهران: انتشارات انجمن علمی دانشجویان دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه السلام.

صنعت نفت در اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران

در سال­های پس از انقلاب، به ویژه پس از جنگ تحمیلی، توجه به سیاست­های کلان نفت مورد توجه جدی مسئولین قرار گرفت که تمرکز خاص بر آن را می­توان در سند چشم­انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404 و سیاستهای ابلاغی مقام معظم رهبری مشاهده کرد.

توجه به تولید صیانتی، حفظ مخازن، استفاده از منابع جایگزین، حفظ ظرفیت تولید، دستیابی به قیمت­های مناسب، جلوگیری از خام­فروشی، تلاش برای راه­اندازی پالایشگاه­ها و مراکز فراورش نفت و تولید فرآورده­های ارزشمندتر، توجه به مخازن مشترک و سعی در استحصال مناسب از این مخازن و ... تنها بخشی از دغدغه­های جمهوری اسلامی ایران در حوزه صنایع نفت و گاز بوده است.

الف) چشم­ انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404

چشم­ انداز صنعت نفت گاز ایران در افق 1404 به شرح زیر است (قابل دسترسی در سایت وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران.)

1-   کاهش شدت انرژی کشور به کمتر از سه دهم. (معادل تن نفت خام به ازای هزار دلار تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال 2000)

جایگاه صنعت نفت در ایران

با توجه به میزان ذخایر و جایگاه خاص جغرافیایی جمهوری اسلامی در منطقه خاورمیانه (و نقطه تلاقی سه قاره آسیا، اروپا و آفریقا)، صنعت نفت دارای جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد ایران است که دارای نقش اساسی درتحقق اهداف کلان اقتصاد ملی در افق چشم انداز 20 ساله به عنوان موتور محرکه اقتصاد ملی است.

جنگ­های نفتی، تحریم­های نفتی و مباحثی از این دست، همواره مورد توجه بسیاری از کشورها بوده است و از دغدغه­های اصلی دنیای امروز به حساب می­آیند. نفت به عنوان یک ابزار قدرتمند، جایگاهی بس عظیم در پیشبرد دیپلماسی سیاسی- اقتصادی ایران و تضمین امنیت ملی کشور از طریق توسعه همکاری­ها و تعاملات منطقه‌ای و بین­المللی دارد.

صنعت نفت یکی از اصلی ترین مزیت‌های اقتصاد ایران به شمار می‌رود به طوری­که بخش عمده­ای از بودجه کل کشور از بخش نفت تامین می­شود. بنابراین مناسب است که با تکیه بر آن ضمن حفظ استقلال بودجه کشور از درآمدهای نفتی، زمینه توسعه اقتصادی پایدار را فراهم نمود.

ایران با داشتن 137 میلیارد بشکه ذخیره هیدروکربور مایع و همچنین 29 تریلیون متر مکعب ذخیره قابل استحصال گاز طبیعی، یکی از مهم­ترین کشورهای تامین­کننده انرژی جهان است و با توجه به عمر باقیمانده از ذخایر نفت و گاز کشور، این جایگاه تا چندین سال آینده حفظ خواهد شد. (مراجعه به ترازنامه انرژی کشور سال 1387)

نباید از خاطر دور داشت که وابستگی بیش از حد، اقتصاد کشور به نفت، می­تواند وضعیت اقتصاد آن را شکننده کند.سهم 28درصدی نفت در تولید ناخالص داخلی کشور، سهم 84 در‌صدی آن از در‌آمد ارزی جمهوری اسلامی ایران و سهم بیش از 95 در‌صدی در تامین انرژی اولیه مورد نیاز کشور، غیرقابل انکار است.

مروری بر تاریخچه صنعت نفت در ایران

سرگذشت صنعت نفت ایران از عصر اعطای امتیازات دوران قاجار آغاز می­شود. در سال 1280 هـ.ش(1901م) امتیاز دارسی، با سوءاستفاده از فساد، ضعف و بی­خبری زمامداران ایران، توسط دولت انگلستان دریافت شد. این قرارداد ننگین پس از امتیاز رویتر در زمان ناصرالدین شاه، بی­مانند است. طی این قرارداد در تمام ایران به جز ایالات شمالی و غربی برای مدت 60 سال، امتیاز انحصاری اکتشاف، حفاری، استخراج، ایجاد خطوط لوله، تأسیسات صادراتی پالایشگاه و ... با معافیت گمرکی برای واردات و صادرات و معافیت مالیاتی واگذار شد. 

آشنایی با منابع دکتری رشته مدیریت قراردادهای بین المللی نفت و گاز

این رشته که با هدف تربیت متخصصانی در حوزه قراردادهای بین المللی نفت و گاز تشکیل شده است حالتی میان رشته ای دارد و مباحث آن در چند حوزه اقتصاد، مدیریت، حقوق و مسائل فنی است. ساختار دوره به گونه ای است که فارغ التحصیلان توانایی نسبی در هر یک از چند حوزه مذکور را کسب نموده و برای تهیه و مدیریت قراردادهای مناسب برای نفت و گاز کشور آماده می گردند. با توجه به نوپا بودن رشته، دانشگاه هایی معدودی دارای این رشته هستند و در حال حاضر، تنها دانشگاه امام صادق علیه السلام این دوره را برگزار می کند هر چند که احتمال برگزاری آن توسط دانشگاه های دیگر نیز وجود دارد.

قانون حاکم در قراردادهای نفتی جمهوری اسلامی ایران

در این مطلب، به مساله قانون حاکم (با محوریت ایران) پرداخته می­شود. آنچه که در این متن مورد توجه بوده است، این است که در یک سیر تاریخی با توجه به روشن شدن حق حاکمیت کشورها بر مخازن طبیعی و معدنی، کشورها دارای حقوق بالاتری نسبت به یک شخص حقیقی می­شوند. در ابتدا و در طی قراردادهای امتیازی، شرکت­های بین­المللی به صورت کاملا یک­طرفانه به کسب منافع دولت­های صاحب منابع می­پرداختند و البته در بسیاری از موارد نیز با استفاده از قدرت دولت­های متبوعشان به شکایت و اعمال زور و فشار بر کشورهای صاحب منابع اقدام می­کردند.

پس از مدتی و در طول زمان، می­توان بیداری کشورهای صاحب منابع و آگاهی ایشان از ارزش این منابع را شاهد بود که در نهایت به برنامه­ریزی­های جدی­تری در جهت تغییر ساختار قراردادها، الغای قراردادهای قبلی (ولو به طور یک­طرفانه)، ملی کردن نفت کشورها و ... منجر شد. مهم­ترین زمینه­ساز این تحولات را در ساختار حقوقی کشورها و در تعیین قانون حاکم می­توان دید. یعنی دولت­ها و شرکت­ها سعی می­نمودند با اعمال منویات خود در طی قراردادها، قانون حاکم را دولت خود بدانند و البته نهایت تلاش شرکت بین­المللی بر این بود که این قانون را از ساختار قانون دولت میزبان خارج کند.

نظر پل استوینس درباره تحریم نفت ایران

افرادی که در حوزه اقتصاد انرژی و به ویژه اقتصاد نفت و گاز، مطالعات تخصصی داشته اند، حتما با پل استیونس آشنایی دارند، در زمان آغاز تحریم  نفتی ایران، این کارشناس خبره در حوزه اقتصاد انرژی، طی مصاحبه ای به واکاوی این مطلب پرداخت، هر چند که تحلیل های وی پس از مدت چندین ماه از زمان تحریم، با اندکی تفاوت نسبت به وضعیت کنونی ایران مواجه است ولی می توان، توانمندی وی را در ارائه تحلیل های عمیق در این حوزه مشاهده کرد. مطالعه این مطلب، خالی از لطف نیست.

اندیشکده «چاتهام هاوس» در مقاله‌ای به قلم «پاول استیونز» به بررسی نتایج احتمالی تحریم واردات نفت ایران توسط اتحادیه اروپا پرداخت. این اندیشکده در گزارش خود آورده است: اثر اولیه این امر این است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا باید به دنبال منابعی برای جایگزینی واردات نفت خام سنگین و شور ایران باشند. جستجوی منابع جایگزین باعث اصطکاک انتقالی قیمت نفت می‌شود. بنابراین قیمت نفت خام سنگین در بازارهای خلیج آتلانتیک افزایش خواهد یافت و در آسیا و اقیانوسیه، از آنجا که ایران به دنبال خروجی‌های جایگزین برای نفتی است که قبلاً به بازارهای اروپا فرستاده می‌شده، قیمت نفت کاهش خواهد یافت. تا کنون در این تحلیل فرض بر این بوده است که ایران بدون تلاش برای انتقام‌جویی، تحریم‌های اتحادیه اروپا را می‌پذیرد. اما این امر بسیار محال است. گمانه‌زنی‌های فراوانی وجود دارد که پاسخ ایران به این تحریم، جلوگیری از انتقال نفت از طریق تنگه هرمز خواهد بود. احتمال این امر بسیار کم است. اول اینکه اقتصاد ایران به صادرات نفت وابستگی زیادی دارد و بستن این تنگه به همان میزان به توانایی ایران برای صادرات نفت لطمه می‌زند. ثانیاً، تلاش‌های جدی برای بستن این تنگه در حقیقت در تصمیم‌گیری آمریکا (یا اسرائیل) در مورد حمله نظامی به ایران اثرگذار خواهد بود. راهی مؤثرتر برای وارد آوردن فشار به ایران، اجبار اتحادیه اروپا توسط آمریکا جهت تحریم مبادلات مالی با ایران است. تحریم نفت به تنهایی نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت.

بسم الله الرحمن الرحیم

با نام تو آغاز می کنیم ای بزرگترین؛ با نام تو که هیچگاه تنهایمان نمیگذاری؛

خداوندا؛ سوگندت می دهیم به یاران خاصه ات، به برگزیدگان ارجمندت، به مقربین درگاهت، لحظه ای ما را به خود وامگذار

خداوندا؛ تک تک لحظات ما را برای خودت قرار ده و ما را در مسیری که پای در آن نهاده ایم موفق گردان

الهی؛ رضایت تو بزرگترین آرزوی ماست، بر ما ببخش، بر ما ببخش، بر ما ببخش

خدایا، ما را از دروغ، ریا، غرور، بی اخلاقی، بی تقوایی و هر آنچه که می تواند از تو دورمان کند، دور بدار.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم