بحثی تکمیلی پیرامون ارزش حرارتی

ارزش حرارتی گاز طبیعی معمولا قبل از فراورش عددی بین 900 تا 1600 بی تی یو برای هر فوت مکعب گاز یا 0.9 تا 1.6 میلیون بی تی یو برای هر هزار فوت مکعب گاز است. این عدد بر اساس ترکیب گاز تولیدی یعنی درصد متان، اتان، پروپان و ... در آزمایشگاه قابل اندازه گیری است. بدین صورت که با مشخص شدن درصد هر یک از این اجزا و ضرب کردن آن در ارزش حرارتی هر یک از این گازها و نهایتا جمع ارزش حرارتی ترکیب های موجود در گاز این مقدار را محاسبه می کنند. اما همانطور که می دانیم گاز طبیعی موجود در بازار گازی فراورش شده است که ترکیبات سنگین تر (یعنی اجزا سنگین تر از بوتان) و همچنین ناخالصی های آن مانند آب، دی اکسید کربن و سولفید هیدروژن آن در کارخانه های خاص جدا می شوند لذا مقدار بی تی یو گاز طبیعی در همان محدوده 1000 بی تی یو در هر فوت مکعب قرار می گیرد. ذکر این نکته ضروری است که داشتن میزان بی تی یو بالاتر لزوما به معنی قیمت بالاتر گاز طبیعی نیست چرا که مقدار بالاتر این پارامتر می تواند به معنی حضور درصد بالاتر ترکیبات سنگین تر در گاز فروشی باشد. از آنجا که کشورها معمولا استانداردی برای گاز مصرفی خود دارند، میزان بالای ارزش حرارتی علی رغم ایجاد میزان حرارت بالاتر می تواند در بخش هائی (مثلا مصرف در بخش خانگی) ایجاد مشکل کند. لذا در قراردادهای گازی خریدار سعی می کند میزان ارزش حرارتی استانداردی برای گاز خریداری شده تعیین کند و در صورت نقض، فروشنده جریمه خواهد شد.

در زیر به ارزش حرارتی گاز فروشی چندین صادر کننده دنیا اشاره می کنم که مقایسه آنها خالی از لطف نیست:

1- از استرالیا - نیو ساوت ولز: نیتروژن (0.0 درصد)، متان(87.3 درصد)، اتان (8.3 درصد)، پروپان (3.3 درصد) و بوتان اجزا سنگین تر (1.0درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود 1.038 در هر 1000 فوت مکعب گاز است.

2- گاز صادراتی الجزایر-آرزو: نیتروژن (0.7 درصد)، متان (88.9 درصد)، اتان ( 8.4 درصد)، پروپان (1.3درصد) و بوتان اجزا سنگین تر (0.4 درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود0.996 در هر 1000 فوت مکعب گاز است.

3-گاز صادراتی لیبی: نیتروژن (0.6 درصد)، متان (82.6 درصد)، اتان ( 12.6 درصد)، پروپان (3.6 درصد) و بوتان اجزا سنگین تر (0.7 درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود 1.063 در هر 1000 فوت مکعب گازاست.

4-گاز صادراتی آمریکا- آلاسکا: نیتروژن (0.2 درصد)، متان (99.7 درصد)، اتان ( 0.1درصد)، پروپان (0.0 درصد) و بوتان اجزا سنگین تر (0.0 درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود 0.909 در هر 1000 فوت مکعب گازاست.

5-گاز قطرا: نیتروژن (0.3 درصد)، متان (90.9 درصد)، اتان ( 6.4 درصد)، پروپان (1.7درصد) و بوتان اجزا سنگین تر ( 0.7 درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود 0.993 در هر 1000 فوت مکعب گازاست.

6-گاز صادراتی روسیه- ساخالین: نیتروژن (0.1 درصد)، متان (92.5 درصد)، اتان ( 4.5 درصد)، پروپان (2.0 درصد) و بوتان اجزا سنگین تر (1.0 درصد) در نتیجه میزان ارزش حرارتی آن حدود 0.992 در هر 1000 فوت مکعب گاز است.

(منبع:GIIGNL)

در اینجا می توان به گاز لیبی اشاره کرد که علی رغم داشتن ارزش حرارتی بالاتر بخاطر عدول از استاندارد ارزش آن در بازارهای اروپائی از دیگر گازهای وارداتی کمتر است (منبع: درس قراردادهای گازی در انیستتو نفت فرانسه). باید توجه داشت که ارزش حرارتی گاز یکی از پارامترهای تعیین قیمت گاز است و در نهایت قیمت گاز بر اساس قدرت چانه زنی طرفین نهائی می شود. برای آشنائی بیشتر با قرارداهای گازی رجوع کنید به: http://petrodanesh.blogfa.com/post/3
با تشکر از آقای صادق قاسمی (فارغ التحصیل رشته اقتصاد و مدیریت نفت و گاز، انیستتو نفت فرانسه) که این مطلب را برای درج در سایت ارسال فرمودند.